W 2013 r. prawie 60% polskich gospodarstw domowych nie posiadało żadnych oszczędności. Natomiast wśród tych, które je posiadały – w większości były to oszczędności równe 1-3 miesięcznym dochodom. Od ponad czterech lat coraz więcej rodzin odkłada na gorsze czasy, najczęściej na lokacie bankowej.
Z badań socjologicznych Diagnoza Społeczna 2013 wynika, że w ciągu ostatnich dwóch lat we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych nastąpił znaczący wzrost oszczędności. Najwięcej, o 6 pkt. proc. wzrosły oszczędności w grupie rolników.
Odsetek posiadających oszczędności w wysokości powyżej rocznych dochodów pozostaje na tym niskim poziomie 7%, co oznacza, że spośród wszystkich gospodarstw domowych (posiadających i nie posiadających oszczędności) zaledwie 3% posiada odłożone środki w wysokości powyżej rocznych dochodów.
Ponad dwie trzecie gospodarstw posiadających oszczędności, trzymało je na bankowych lokatach. Ok. 45% rodzin trzyma oszczędności w przysłowiowej skarpecie – w formie gotówki. Najczęściej w bankach lokuję swoje oszczędności rodziny z dziećmi, a w gotówce – rolnicy.
Coraz więcej oszczędzamy, coraz mniej inwestujemy
Wyniki Diagnozy wskazują na interesujący trend - w porównaniu z latami poprzedzającymi światowy kryzys finansowy (2005 - 2007) spadł udział oszczędności w postaci lokat w funduszach inwestycyjnych, w obligacjach, w nieruchomościach i na Indywidualnych Kontach Emerytalnych, a wzrosły oszczędności w gotówce. W latach 2009 – 2013 o 3 pkt procentowe spadł odsetek gospodarstw lokujących swoje środki w funduszach inwestycyjnych.
Prawie 67% gospodarstw posiadających oszczędności deklaruje, że przeznacza je przede wszystkim na sytuacje losowe. Wśród najważniejszych celów oszczędzania jest także zabezpieczenia na starość (35%) oraz rezerwa na bieżące wydatki konsumpcyjne (34% rodzin).
Spada udział gospodarstw oszczędzających na zakup dóbr trwałego użytku i zakup domu lub mieszkania, a w porównaniu z latami 2009 - 2011 rośnie odsetek przeznaczających oszczędności na bieżące wydatki konsumpcyjne i jako rezerwę na sytuacje losowe.
W ostatnich czterech latach spadłą liczba gospodarstw zadłużonych (z 42 do 37%). Co ważne, znacząco spadł odsetek gospodarstw zadłużonych w wysokości do trzymiesięcznych dochodów, a wzrósł znacznie (aż o 10 pkt proc.) procent gospodarstw zadłużonych w wysokości powyżej rocznych.
Piotr Kowalski
