Etapy kontroli wykonania założeń budżetu

Każdy plan należy sprawdzić i poddać kontroli. Pamiętajmy, że takie sprawdzenie wykonania budżetu firmy jest kontrolą typu ex post. Kontrola wykonania budżetu powinna przebiegać według ściśle określonego schematu postępowania. Można go podzielić na sekwencję 4 czynności:

• Analizę wykonania i identyfikację odchyleń – porównanie zrealizowanych wyników z planowanymi i wychwycenie różnic pomiędzy nimi.
• Ustalenie istotności odchyleń – ocenę, które wielkości najbardziej różnią się od planowanych w budżecie, a które są na tyle mało istotne, że można je pominąć w dalszej analizie.
• Analizę przyczynowo-skutkową odchyleń – jakie były przyczyny niewykonania budżetu i jakie może to mieć konsekwencje dla firmy.
• Decyzję o działaniach korygujących – opracowanie wariantów dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa i wybór najlepszego z nich.

Można spotkać się z poglądem, że jest niekorzystne, gdy wypracowane przychody są niższe lub koszty wyższe niż planowane. Jednak odchylenia „odwrotne” bywają również niebezpieczne, choć skutkują wypracowaniem zysku wyższego niż planowany. W takim przypadku ocena odchyleń tego rodzaju będzie zależała od przyczyn ich wystąpienia.