Czym jest FATCA i jak wpłynie na ochronę danych osobowych

Celem FATCA jest zobligowanie zagranicznych instytucji finansowych (FIF) do zawierania porozumień bezpośrednio z amerykańską administracją skarbową (IRS), zobowiązujących do przekazywania do USA danych o stanach rachunków, uzyskiwanych dochodach oraz ich właścicielach, będących podatnikami tego kraju, dla celów weryfikacji prawidłowości zobowiązań podatkowych.

FATCA ma zapobiec wykorzystywaniu przez amerykańskich podatników zagranicznych instytucji finansowych do ukrywania dochodów lub tworzenia struktur agresywnego planowania podatkowego. Instytucje finansowe, które nie zawrą porozumień z IRS oraz osoby uzyskujące dochody z USA za pośrednictwem tych instytucji są narażone na dotkliwe kary. Ich dochody (przychody) uzyskiwanych ze źródeł w USA będą opodatkowane 30% podatkiem. Tak wysoki podatek w praktyce oznaczałby dla polskich instytucji finansowych koniec inwestowania na rynku amerykańskim.

FATCA wymaga także, aby FFI, która wypłaca należności innemu FFI, która nie zawarła porozumienia z IRS, lub klientowi, który odmawia udzielenia zgody na przekazywanie swoich danych (tzw. „oporny klient”) dokonywała na rzecz IRS potrącenia 30% wypłacanych należności.

Problem z FATCA pojawia się, gdyż informacje, które miałyby być przekazywane do IRS przez PIF, objęte są tajemnicą bankową. Dodatkowo, mogą być one chronione także przepisami ustawy o ochronie danych osobowych. Poza tym dotyczy ich tajemnica ubezpieczeniowa w rozumieniu ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej i tajemnica zawodowa w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. W szczególnych przypadkach dane te mogą być objęte poufnością w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

W związku z tym, że podpisanie porozumień przez instytucje finansowe bezpośrednio z IRS byłoby niezgodne z prawem UE oraz z polskim prawem krajowym, m.in. w sprawach przekazywania informacji objętych ochroną danych osobowych, USA zaproponowały państwom zawieranie porozumień międzyrządowych (IGA).

Zawarcie porozumienia IGA z USA, z punktu widzenia polskich instytucji finansowych, wiąże się z pewnymi korzyściami:

1. USA uznają wszystkie polskie instytucje finansowe za działające zgodnie z FATCA, a zatem odstąpią od żądania pobierania 30% od kwot wypłacanych amerykańskim klientom tych instytucji finansowych lub zamykania rachunków w przypadku tzw. „opornych klientów“,

2. PFI uzyskują gwarancję działania zgodnie z przepisami prawa krajowego dotyczącego ochrony danych osobowych, tajemnic branżowych oraz (po ich wprowadzeniu) zasad przekazywania do administracji podatkowej informacji o klientach z USA,

3. wobec polskich banków oraz innych instytucji finansowych, podobnie jak w przypadku przystąpienia do indywidualnych porozumień z IRS, nie będzie miało zastosowania potrącanie dodatkowego 30% podatku ze źródeł USA.

Główne obowiązki strony polskiej, związane z zawarciem porozumienia IGA, dotyczą:

1. utworzenia lub dostosowania informatycznego systemu zbierania danych przekazywanych przez PIF,

2. wprowadzenia dostosowań legislacyjnych, dotyczących m.in. udostępniania danych objętych tajemnicą bankową oraz innych tajemnic chronionych prawem związanych z funkcjonowaniem rynku finansowego i ochroną danych osobowych oraz ustalenie sankcji za nieprzestrzeganie obowiązków przez PIF,

3. przyjęcia wobec USA zobowiązania do aktywnego wdrażania środków prawnych zapobiegających obchodzeniu przez PIF wymogów określonych porozumieniem,

4. zaimplementowania rozwiązań określających „techniczne” zasady współpracy administracji podatkowej z PIF, zasady weryfikacji klientów PIF oraz zakres zbieranych przez PIF danych o stanach rachunków i dochodach.

Ratyfikacja umowy FATCA sprawia, że Polska będzie musiała zmienić część swoich przepisów m.in. w kwestii udostępniania danych osobowych, informacji objętych tajemnicą bankową i tajemnic chronionych przepisami innych ustaw dotyczących funkcjonowania rynku finansowego.

Porozumienie międzyrządowe FATCA z USA podpisało już ponad czterdzieści krajów (dane z października 2014 roku). Wśród państw UE są to m.in.: Dania, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy i Wielka Brytania.