Na podmioty zatrudniające pracowników nałożono szereg obowiązków. Nad ich wypełnieniem czuwa Państwowa Inspekcja Pracy. Kontrole dotyczą głównie sprawdzania przestrzegania przepisów dotyczących bhp, wynagrodzeń, czasu pracy oraz urlopów pracowniczych. Podczas kontroli, szczególnie w zakresie prawnej ochrony pracy, inspektor pracy analizuje dokumentację pracowniczą znajdującą się w firmie.
W trakcie kontroli inspektor pracy może zażądać przedłożenia akt osobowych oraz innych dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.
Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należą m.in.:
- nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych,
- kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców,
- podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i eliminowaniu zagrożeń w środowisku pracy, a w szczególności:
- badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom,
- udzielanie porad i informacji technicznych służących eliminowaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy,
- ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika.
Kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przez podmiot kontrolowany prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bhp oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Dla realizacji tego celu inspektor pracy ma prawo:
- swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotów kontrolowanych
- przeprowadzania oględzin obiektów, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy, a także
- utrwalania przebiegu i wyników oględzin za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku.
Inspektor może żądać od pracodawcy lub innego kontrolowanego podmiotu oraz od wszystkich pracowników lub osób, które pracodawca zatrudnia lub zatrudniał albo które wykonują lub wykonywały pracę na rzecz kontrolowanego podmiotu, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą.
