Z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, pracodawca może zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy za powstrzymywanie się od pracy.
Taką też umowę zawarto z Mirosławem K., który był wieloletnim pracownikiem jednej z elektrowni na Podlasiu, a później spółki zajmującej się dystrybucją energii elektrycznej. Pracował w tej spółce od 1984 r. do 2009 r. Przez 7 lat pełnił funkcję członka zarządu, a w marcu 2007 r. został powołany na stanowisko prezesa zarządu spółki. Stanowisko to pełnił do lutego 2009 r., kiedy rozwiązał ze spółką umowę o pracę.
W trakcie powołania Mirosława K. na prezesa, zmieniono zapisy umowy o pracę i podpisano z nim drugą umowę o zakazie konkurencji.
Po rozwiązaniu umowy o pracę w mocy pozostała umowa o zakazie konkurencji, a były pracodawca odmówił wypłaty odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji.
Okazało się, że wkrótce po rezygnacji ze stanowiska były prezes objął kierownicze stanowisko w innej spółce, zarządzającej sieciami energetycznymi. Spółka odmówiła, więc wypłaty odszkodowania powołując się na zapis umowy o zakazie konkurencji, który przewidywał obowiązek powiadomienia, w terminie 3 dni, o podjęciu przez byłego prezesa jakiegokolwiek zatrudnienia, niezależnie od branży, pod rygorem utraty odszkodowania. Spółka wskazywała też, że były prezes podjął w istocie działalność konkurencyjną.
Mirosław K. skierował, więc przeciwko spółce pozew o wypłatę odszkodowania z tytułu obydwu umów o zakazie konkurencji - pierwszej z 2000 r. i drugiej z 2007 r., podnosząc, że stosunek pracy rozpoczęty w 1984 r. i dotyczący na końcu stanowiska w zarządzie nadal trwał.
Sprawa znalazła swój finał w Sądzie Najwyższym.
Zdaniem sądu
Sprzeczność interesów dwóch podmiotów, działających nawet na odrębnych rynkach, ale będących w istocie kontrahentami, może być uznana za działalność konkurencyjną, której zabrania umowa o zakazie konkurencji z pracownikiem – wyrok Sądu Najwyższego z 22 listopada 2012 r. (sygn. I PK 159/12).
SN odniósł się do kwestii obowiązywania umów o pracę. Wskazał, że nie można przyjmować sytuacji, w której prezes firmy pozostaje w dwóch stosunkach pracy równocześnie i ma podpisane dwie umowy o zakazie konkurencji.
Pełniąc funkcję prezesa zarządu można pozostawać tylko w jednym stosunku pracy i podpisać tylko jedną umowę antykonkurencyjną.
Obowiązek powiadomienia o nowym zatrudnieniu
Ponadto SN rozstrzygnął kwestię zapisu, odmawiającego odszkodowania w razie niepowiadomienia pracodawcy o nowym zatrudnieniu. SN wskazał, że niewykonanie obowiązku powiadomienia pracodawcy o nowym zatrudnieniu może, co najwyżej skutkować zawieszeniem wypłaty odszkodowania. Ale nie może prowadzić do utraty prawa do odszkodowania w ogóle – chyba, że były pracownik zatrudnił się w konkurencyjnej firmie. Dopiero wtedy prawo do odszkodowania wygasa.
Sąd stwierdził też, że o konkurencyjności firm i ewentualnym
naruszeniu zakazu konkurencji nie mogą decydować same zakresy
działalności, nawet wyznaczone ustawowo na rynku regulowanym, jakim jest
rynek sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej. Działalność firm dystrybuujących energię może pokrywać się z działalnością firm zarządzających sieciami energetycznymi.
Ale nawet pomijając tą kwestię, interesy dwóch firm, działających w
różnych segmentach regulowanego rynku, mogą być sprzeczne. Gdy bowiem
jeden podmiot płaci drugiemu, to już z tego faktu może wynikać
rywalizacja - zauważył sąd. Taka rywalizacja musi mieć charakter
konkurencyjny, zwłaszcza, gdy z jednego z tych podmiotów przechodzi do
pracy do drugiego pracownik zatrudniony poprzednio na tak strategicznym
stanowisku jak prezes zarządu.
Należy pamiętać, że samo podjęcie zatrudnienia nie może być przesłanką do pozbawienia pracownika prawa do odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji. O tym przesądzić może tylko rozpoczęcie działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy.
Wzór umowy o zakazie konkurencji
Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy
zawarta
………………….. 20... r. pomiędzy:
…………………… z
siedzibą w …………………. (..-…), przy ul. .………………………..,
zwanym/ą* dalej
Pracodawcą, reprezentowanym/ą* przez:
…………………………………………
………………………………………………………..
(pracodawca osobiście lub osoba upoważniona do
reprezentacji)
a …………………………………., zamieszkałym/ą*
w …………………. (..-…), przy ul. ....
…………………………….., zatrudnionym/ą* w
dziale ………….…………………………..,
na stanowisku
..……………………………………………………………………………….…
zwanym/ą* dalej Pracownikiem.
§ 1
- Pracownik
zobowiązuje się, że po ustaniu stosunku pracy, nie będzie prowadził
działalności konkurencyjnej wobec Pracodawcy.
- Za działalność
konkurencyjną uważa się:
a) prowadzenie we własnym imieniu lub za
pośrednictwem osób trzecich konkurencyjnego przedsiębiorstwa,
b) pozostawanie w stosunku spółki prowadzącej
zbliżoną działalność do Pracodawcy,
c) występowanie w jako agenta, pełnomocnik lub
prokurenta przedsiębiorstw konkurencyjnych wobec Pracodawcy,
d) ...............................................................................................................................
e) ...............................................................................................................................
f) ...............................................................................................................................
g) ...............................................................................................................................
h) ...............................................................................................................................
- Pracownik
zobowiązuje się, że nie będzie świadczył pracy w ramach stosunku pracy lub
na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność
konkurencyjną wobec Pracodawcy.
§ 2
- Zakaz
konkurencji, o którym mowa w niniejszej umowie obowiązuje Pracownika przez
okres ................................... .
- W okresie
trwania zakazu konkurencji Pracownikowi przysługuje odszkodowanie
w wysokości ……………….......... (słownie: ................................................................).
- Odszkodowanie,
o którym mowa w ust. 2, płatne jest w ratach - ostatniego dnia każdego
miesiąca obowiązywania zakazu konkurencji.
§ 3
- Zakaz
konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu, o którym mowa
w § 2 ust. 1, w przypadku ustania przyczyn uzasadniających niniejszy zakaz
konkurencji lub niewywiązania się Pracodawcy z obowiązku wypłaty
odszkodowania. - Pracodawca
zawiadomi Pracownika o ustaniu przyczyn, o których mowa w ust. 1.
§ 4
- Pracownik
zobowiązuje się, że zachowa w tajemnicy wszelkie poufne lub szczególnie
ważne informacje, o których dowiedział w związku ze świadczeniem pracy na
rzecz Pracodawcy, a których ujawnienie mogłoby narazić Pracodawcę na
szkodę.
- Pracownik
zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy, w szczególności:
a) informacji na temat organizacji pracy,
b) informacji o działalności handlowej Pracodawcy,
c) danych dotyczących kontrahentów Pracodawcy,
d) …………………………………………………………………………………
e) …………………………………………………………………………………
f) …………………………………………………………………………………
§ 5
- W sprawach
nieuregulowanych w niniejszej umowie zastosowanie mają przepisy Kodeksu
pracy.
- Wszelkie zmiany
niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
- Umowa została
sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze
stron.
………………………….. …………………………….
(podpis pracodawcy) (podpis pracownika)
___________________
* niepotrzebne skreślić
|
---|
Podstawa prawna:
- art. 1012–1013 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Autor: Michał Culepa, prawnik, specjalista prawa pracy
Opracowanie redakcyjne: Michał Tomaszewski