Pracownik może dokształcać się:
- w ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych – czyli z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy (która może być wyrażona wprost lub dorozumiana – np. gdy pracodawca udziela płatnych zwolnień na zajęcia),
- we własnym zakresie.
Podnoszenie kwalifikacji – co najmniej za zgodą pracodawcy
W tym pierwszym przypadku pracownikowi przysługuje zwolnienie na obowiązkowe zajęcia oraz urlop szkoleniowy (jeśli dana forma podnoszenia kwalifikacji przewiduje konieczność udzielenia tego urlopu – np. studia licencjackie). Zarówno za czas zwolnienia na zajęcia, jak i urlopu szkoleniowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracodawca może także dobrowolnie przyznawać pracownikowi inne świadczenia, takie jak np. zwrot kosztów nauki. W zamian za nie może zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu przez określony czas po zakończeniu podnoszenia kwalifikacji (czyli „odpracowania” szkolenia). Niezbędne jest w tym celu zawarcie tzw. umowy szkoleniowej.