Wypaczony obraz lasu w szkoleniach z ekologii

Lasy Państwowe od wielu już lat, choć nauczyciele rzadko z tego korzystają, realizują program edukacji leśnej. Jednym z ważnych miejsc na tej mapie edukacyjnej, jest położony w Wielkopolsce, Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie. Jego dyrektor, dr inż. Benedykt Roźmiarek na potrzeby swojej pracy doktorskiej „Czynniki i mechanizmy dobrej współpracy nadleśnictw ze szkołami podstawowymi i gimnazjami w zakresie edukacji leśnej” przeanalizował podręczniki szkolne dla szkół podstawowych i gimnazjów, ponieważ jednym z celów jego pracy była odpowiedź na pytanie, w jakim zakresie edukacja leśna dzieci i młodzieży jest ujmowana w programach formalnego systemu nauczania.

Badaniem objął 59 podręczników szkolnych zarówno szkoły podstawowej jak i gimnazjum, oraz 51 zeszytów do ćwiczeń na tych poziomach edukacji. Badanie podręczników przeprowadził w latach 2010–2011.

Ochrona środowiska jak z mitów

Zacznijmy od wniosków. Zakres wiedzy o lasach jest bardzo skromny. W większości podręczników to jedynie kilka procent ich zawartości. I nie uwzględnia on zmian, jakie dokonały się i dokonują stale w gospodarce leśnej.
Na podstawie ankiet autor ustalił, że ponad połowa badanych uczniów szkół podstawowych postrzega lasy jako osłabione, w przypadku gimnazjów jest o tym przekonanych 65,0 proc. uczniów. Ponad 10 proc. uczniów obydwu typów szkół uważa, że lasy są chore lub zamierające.

Czy firma może być „eko” i dobrze zarabiać?

W gimnazjum zdaje się być najgorzej. W programie biologii tematy leśne stanowią, w zależności od podręcznika, od 0,5 do 10, 2 proc. tematyki. Nadal, uczniowie utrzymywani są w przekonaniu, że nasze lasy są w katastrofalnym stanie. W jednym z podręczników jest mapka, która przedstawia stan zdrowotny lasów. W komentarzu znalazła się uwaga, że jest on niezadawalający. Do tego dodajmy opinie, że „lasy gospodarcze są mniej odporne i uboższe gatunkowo od lasów naturalnych”. Ponadto wytyka się tu leśnikom, że „usuwają chore i martwe drzewa oraz walczą ze szkodnikami (owadami), które są ważnym elementem biocenozy.” Przeczytać też można, że „Człowiek, sadząc drzewa, stara się przyspieszyć proces odnawiania lasu, ale same drzewa to jeszcze nie las”. Przy okazji rozważań na temat rozmaitych funkcji lasów sugeruje się, że „gospodarka leśna nie uwzględnia ochrony przyrody”.

Eko-Inspiracja 2013

– Twierdzenia niektórych autorów, że stan lasów w Polsce jest katastrofalny są nieprawdziwe. Lasy polskie od czasu zmian w gospodarce narodowej są w coraz lepszej kondycji. Ograniczony został wpływ zanieczyszczeń, gospodarka leśna jest na coraz wyższym poziomie. Poprzez właściwą selekcję genetyczną i ochronę. Lasy polskie są przykładem właściwej gospodarki leśnej dla krajów Europy. Są także ewenementem, gdyż swoją działalność finansują z własnych środków – komentuje dr Roźmiarek.

Reasumując, 20 proc. badanych podręczników nie zawiera w ogóle treści leśnych, a w mniej niż połowie są to wzmianki lub pojedyncze akapity.

„Treści leśne w podręcznikach szkolnych nie są czynnikiem mającym wpływ na rozwijanie obiektywnego obrazu stanu lasów w naszym kraju oraz zawodowej roli leśników”, podsumowuje dr Roźmiarek.

Dowiedz się więcej o eko samochodach

Faktycznie, w podręcznikach próżno by szukać informacji na temat pracy leśników i tylko nieliczne polecenia w zeszytach do ćwiczeń mają być oparte o bezpośrednią, dokonaną przez ucznia obserwację Nauka o lesie bez lasu?

„W żadnym podręczniku do przyrody czy biologii nie znajdziemy chociażby wzmianki, że współczesne leśnictwo zajmuje się ochroną przyrody, ani też nie wymienia się leśnictwa jako działalności opartej na zasadach zrównoważonego rozwoju. (...) O lasach w Polsce często mówi się pesymistycznie, że jest ich mało, są ubogie gatunkowo, chore i zagrożone.(...) z żadnego też uczniowie nie dowiedzą się, że od pół wieku powierzchnia lasów w Polsce wzrasta.” Faktycznie, o 20 proc. powiększyła się w drugiej połowie XX w, teraz to już blisko o 30 proc.