Jak ustalać czas pracy lekarzy kontraktowych

Samozatrudniającego się lekarza, podobnie jak lekarza na kontrakcie, nie chronią przepisy ustawy o działalności leczniczej o czasie pracy.

Niemniej jednak lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Lekarze mogą wykonywać działalność leczniczą w formie:

1. jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład,
2. spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska.

Natomiast pielęgniarka może wykonywać działalność leczniczą w formie:

1. jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka pielęgniarki, indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki, indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka pielęgniarki wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarki wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład,
2. spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka pielęgniarek.

Wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego.

Wykonywanie działalności leczniczej we wskazanych formach nie jest zatrudnieniem pracowniczym. Jego podstawą jest przeważnie umowa o współpracy podmiotu leczniczego z lekarzem lub pielęgniarką prowadzącą jednoosobową praktykę lekarską bądź spółkę.

Umowa o współpracy jest umową cywilnoprawną, do której mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu. Tym samym wszelkie rozliczenia między stronami tego stosunku nie podlegają ochronie wynikającej z przepisów prawa pracy, w tym przepisów ustawy o działalności leczniczej.

Ponadto, ustalając treść umowy zlecenia strony korzystają z wyrażonej w przepisach Kodeksu cywilnego zasady swobody umów. Strony zawierające umowę mogą bowiem ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Strony umowy cywilnoprawnej mogą zatem określić czas pracy lekarza lub pielęgniarki, przykładowo, w następujący sposób:

• posiłkując się przepisami ustawy o działalności leczniczej w zakresie obowiązujących w niej norm czasu pracy, w tym również zasad planowania i rozliczania dyżurów medycznych oraz zagwarantowania minimalnych okresów odpoczynków i dni wolnych od pracy,
• w sposób oderwany od regulacji ustawowych, uzgadniając określoną liczbę godzin do wypracowania których lekarz lub pielęgniarka będą zobowiązani w ustalonym w umowie czasie (np. 250 godzin miesięcznie),
• pozostawiając swobodę w ustaleniu liczby godzin pracy lekarzowi lub pielęgniarce, zobowiązując ich np. tylko do zapewnienia obsady stanowiska.

Ten ostatni sposób organizacji czasu pracy osoby samozatrudnionej lub na kontrakcie może jednak okazać się dla niej najmniej korzystny. Nie gwarantuje bowiem żadnej ochrony, a w przypadku konieczności zapewnienia ciągłości udzielanych przez daną osobę świadczeń może ją zmuszać do wielogodzinnej (a czasem nawet wielodniowej) pracy bez żadnego odpoczynku.

W takim przypadku podmiot leczniczy jest zwolniony od odpowiedzialności, jeżeli świadczona przez daną osobę praca, ze względu na jej wymiar, miałaby na nią szkodliwy wpływ. Nie odpowiada bowiem za organizację pracy tej osoby, a czasem może nie mieć wpływu (lub wiedzy) na temat liczby godzin świadczonej przez nią pracy.

Nawet lekarzowi zatrudnionemu zgodnie z klauzulą opt-out trzeba zapewnić przerwy w pracy.