Czy kamery w szkole to dobry pomysł
Przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie odnoszą się szczegółowo do zagadnienia rejestrowania zachowania uczniów w szkole za pomocą kamer. Wprawdzie regulacje zawarte w nieaktualnym już rozporządzeniu Rady Ministrów z 6 września 2007 r. w sprawie form i zakresu finansowego wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w publicznych szkołach i placówkach wskazywały, że prawodawca uznaje fakt stosowania przez szkoły monitoringu wizyjnego jako narzędzia służącego zapewnieniu bezpieczeństwa w szkole, a nawet wspiera te działania. Jednak z przepisów tych też nie wynikała podstawa do instalowania urządzeń monitorujących w salach lekcyjnych.
Monitoring w klasie nie jest praktykowany
Kwestia funkcjonowania w szkole monitoringu wizyjnego nadal budzi wiele
kontrowersji. Wprawdzie na przestrzeni ostatnich lat uczniowie, rodzice i
nauczyciele przyzwyczaili się do kamer, które przyglądają się temu, co
dzieje się na szkolnych placach, boiskach i korytarzach, to jednak w
salach, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, nie praktykuje się
montażu urządzeń umożliwiających podgląd. Tym samym monitorowanie pracy
nauczycieli oraz zachowania uczniów na lekcjach nie jest obserwowane.
Paragraf 6 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia przewidywał, że miejscami instalacji zestawów do monitoringu wizyjnego w wersji standardowej są wejścia do budynków szkół i placówek. Z ustępu 5 tego samego paragrafu wynikało, że miejscami instalacji zestawów do monitoringu wizyjnego w wersji z dodatkowym wyposażeniem, są w szczególności:
ogrodzenia zewnętrzne terenu szkoły lub placówki,
fasada budynku szkoły lub placówki,
bramy,
furtki,
ciągi komunikacyjne wewnątrz budynku szkoły lub placówki,
parkingi przynależne do szkoły lub placówki,
boiska i
miejsca przeznaczone do zabaw i gier zespołowych.
Monitoring w klasach lekcyjnych narusza prywatności uczniów i nauczycieli
W przypadku montażu urządzeń do monitorowania sal lekcyjnych nie można pominąć wątpliwości natury etycznej oraz zachowania zasady proporcjonalności. Wprawdzie uczniowie uczęszczający do szkoły zobowiązani są podporządkować się regułom panującym na terenie szkoły, to jednak monitorowanie ich w trakcie zajęć lekcyjnych jest wkroczeniem w sferę prywatności. Podobnie jest z nauczycielami, dla których przepisy nie przewidują tego rodzaju formy nadzoru nad wykonywaniem przez nich zadań.
Zamontowanie urządzeń, które miałyby umożliwiać stałe nadzorowanie tego co dzieje się podczas lekcji wydaje się mocno wątpliwe, jako działanie pozbawione podstaw prawnych.
Nagranie przebiegu lekcji, jako dowód dla rodziców
Jeśli rodzice uczniów oczekują instalacji kamery w klasie, aby rejestrować zachowanie swoich dzieci, to chodzi o sytuację wyjątkową. Kamera ma zostać wykorzystana w celu utrwalenia materiału dowodowego dla rodziców, którzy nie wierzą informacjom o zachowaniu ich dzieci przekazywanym przez nauczycieli. W sytuacji, kiedy uczeń sprawia wyjątkowe kłopoty wychowawcze, których rozwiązanie napotyka na problemy, można rozważyć doraźne skorzystanie z możliwości zarejestrowania zachowania dziecka przy użyciu kamery. Jednak należy w tej sytuacji spełnić kilka warunków:
na zamontowanie kamery w klasie powinni wyrazić zgodę rodzice zarówno dzieci, które miałoby być monitorowane, jak i pozostałych uczniów, które uczestniczą w zajęciach;
zgodę na monitorowanie powinni wyrazić także nauczyciele, których praca również monitorowana byłaby w ten sposób.
Dyrektor szkoły powinien również uzyskać oświadczenia od rodziców uczniów wyrażające zgodę na wykorzystanie nagrań w określonym celu. Zastrzec należałoby w nich, że materiał ten posłuży wyłącznie pozyskaniu przez rodziców wiedzy na temat zachowania w szkole ich dzieci.
Kamera w klasie to niebezpieczny precedens
W myśl przepisów rodzice zobowiązani są do współpracy ze szkołą w zakresie nadzoru nad sposobem realizowania przez dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską obowiązku szkolnego. Wynika to z zapisanego w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym obowiązku troski o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należyte przygotowywanie go do pracy dla dobra społeczeństwa. To zatem rodzice i dziecko powinni dostosować się do wymogów stawianych przez szkołę, a nie na odwrót. Godząc się na ich warunki dotyczące sposobu informowania o zachowaniu dziecka w klasie, szkoła ulegnie w zasadzie bezpodstawnym żądaniom rodziców i wprowadzi niebezpieczny precedens, na który w przyszłości będą mogły powoływać się kolejne osoby
Rozmowa zamiast podglądania
Dyrektor oraz wychowawca klasy powinni przeprowadzić z rodzicami rozmowę dotyczącą zachowania ucznia. Ważny jej elementem musi być ustalenie form kontaktowania się ze szkołą i udzielania im informacji o zachowaniu dziecka i realizacji obowiązku szkolnego. Rodzicom należy też uświadomić, że zaniedbywanie przez nich istotnych spraw związanych z wychowaniem dziecka oraz brak reakcji na sygnały płynące ze szkoły o niewłaściwym postępowaniu dziecka mogą skutkować zawiadomieniem przez szkołę sądu rodzinnego.
Podstawa prawna:
ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.),
art. 96 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. − Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.),
rozporządzenie Rady Ministrów z 6 września 2007 r. w sprawie form i zakresu finansowego wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w publicznych szkołach i placówkach (Dz.U. nr 163, poz. 1155 ze zm.) − § 6 ust. 2 i ust. 5 (akt utracił aktualność z uwagi na fakt, że przewidziane w nim wsparcie miało charakter czasowy).
Patryk Kuzior, ekspert prawa oświatowego, naczelnik Wydziału Nadzoru Właścicielskiego i Kontroli Wewnętrznej Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej
Zobacz także:
