Przedsiębiorca nie zaliczy do kosztów podatkowych wydatków opłaconych gotówką

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Założeniem nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych jest wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów tych płatności, które nie zostaną zrealizowane z wykorzystaniem rachunku bankowego przedsiębiorcy. Jednocześnie projekt zakłada, że przedsiębiorcy będą mieli obowiązek dokonywać zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego, jeśli stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca oraz gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekraczać będzie równowartość 15.000 zł.

Wyłączenie dotyczyć będzie jedynie tych podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej. Jeśli więc przedsiębiorca zaliczy do kosztów uzyskania przychodów wydatek wynikający z faktury a następnie dokonana płatności za nią w inny sposób niż wymagany, np. gotówką, to będzie musiał zmniejszyć koszty podatkowe w tym okresie rozliczeniowym (miesiąc, kwartał), w którym miała miejsce zapłata.

Jeśli koszty uzyskania przychodów będą w tym okresie zbyt niskie, to trzeba będzie zwiększyć przychody podatkowe. Problem może powstać, jeśli zapłata będzie miała miejsce przed zaliczeniem wydatku do kosztów podatkowych.

Projekt nie reguluje sytuacji, gdy zapłata częściowo następuje gotówką, a częściowo z wykorzystaniem rachunku bankowego. Zdrowy rozsądek podpowiada, że zmniejszenie kosztów/zwiększenie przychodów powinno następować w tej części, w jakiej płatność nie nastąpiła z wykorzystaniem rachunku bankowego, ale możliwe jest również dokonanie takiej interpretacji przepisów, z której wynikać będzie, że tylko zapłat całej kwoty nie będzie prowadziła do obowiązku dokonania korekty. Nie wiadomo co w sytuacji, gdy zapłata z wykorzystaniem rachunku bankowego nie będzie możliwa, np. z uwagi za zastosowania środka egzekucyjnego przez komornika albo urząd skarbowy polegający na zajęciu rachunku bankowego.

Projekt nie dotyczy tych podatników, którzy nie są przedsiębiorcami, a więc, fundacji, stowarzyszeń nie prowadzących działalności gospodarczej. Będą one mogły zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wszelkie wydatki wynikające z faktur lub innych dokumentów, których zapłata nastąpiła w innym sposób niż przez konto w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Projektowane zmiany nie będą dotyczyły również sytuacji, w których między przedsiębiorcami dochodzi do wzajemnego potrącenia należności. W tej sytuacji bowiem nie występują płatności, więc nie mają zastosowania przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nakazującej dokonywać zapłaty z wykorzystaniem konta bankowego.

Analizując projektowane przepisy można zauważyć, że podatnicy, którzy w ogóle nie dokonają zapłaty za faktury będą w lepszej sytuacji od tych, którzy zapłacą gotówkę podczas, gdy mieli obowiązek użycia rachunku bankowego. Pierwsza grupa nie będzie miała obowiązku skorygowania kosztów podatkowych w przeciwieństwie do drugiej. Wniosek z tego płynie jeden: lepiej nie zapłacić za fakturę niż zapłacić gotówką.

Dosyć zaskakująca jest argumentacja ministerstwa finansów uzasadniające projektowane zmiany. Resort chce bowiem wymusić na przedsiębiorcach korzystanie z rachunków bankowych, gdyż w chwili obecnej naruszenie obowiązku zapłaty gotówką nie jest karalne. Zmiany mają doprowadzić do wyeliminowania pustych faktur. O ile pierwsza argument może być słuszny o tyle dziwi drugi. Zapłata wynagrodzenia gotówką bądź przez rachunek bankowy nie ma dużego znaczenia dla zweryfikowania transakcji jako mniemającej miejsca w rzeczywistości.

Nieuczciwi podatnicy najpierw zapłacą za puste faktury z wykorzystaniem konta bankowego, a następnie kontrahent zwróci im otrzymane kwoty w gotówce. Urzędnicy prowadzący kontrole podatkowe czy skarbowe doskonale zdają sobie sprawę, że zapłata przez konto w banku wcale nie świadczy o tym, że sprzedaż rzeczywiście miała miejsce. Ma to odzwierciedlenie w wydawanych przez nich decyzjach. Również sądy administracyjne dają temu wyraz w uzasadnieniach wydawanych wyroków. Czyżby resort finansów o tym nie wiedział?