WSA rozstrzygał sprawę podatnika który planuje prowadzić działalność
produkcyjną na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej (SSE),
organizując jednocześnie transport dla zatrudnionych. Teren SSE jest
rozległy, a fabryki znajdujące się na tym obszarze są usytuowane w
znacznym oddaleniu od terenów mieszkalnych.
Z uwagi na planowane
znaczne rozmiary działalności spółki oraz docelową dużą liczbę
pracowników, mieszkają oni w promieniu ponad 50 kilometrów od firmy, w
kilkunastu miejscowościach, o znacznie zróżnicowanej liczbie
mieszkańców. W związku z czym, nie wszędzie transport publiczny
jest/będzie dostosowany do potrzeb docelowo zatrudnionych w spółce
mieszkańców, a w niektórych miejscach w ogóle nie istnieje.
Średnia
dzienna liczba pracowników korzystających z transportu może wynosić ok.
1 500 osób. Dlatego też spółka planuje zawrzeć umowy z firmami
zewnętrznymi, na dowozy pracownicze. Zgodnie z umową przejazdy odbywać
się będą na trasach ustalonych przez spółkę, przy czym spółka zastrzega
sobie w każdym czasie prawo do zmian w zakresie: przebiegu tras,
rozkładu jazdy, przystanków, liczby i rodzaju autobusów, jak również
częstotliwości kursów.
Wynagrodzenie za usługi transportowe ustalone będzie ryczałtowo w wysokości uzależnionej od wybranej trasy oraz wykonanych kursów. Stawki ryczałtowe nie będą w ogóle uzależnione od liczby pracowników korzystających z transportu. Jeśli chodzi o ustalenie zapotrzebowania na transport pracowniczy w danym dniu, to spółka stworzy wewnętrzną aplikację, związaną z korzystaniem z przewozów. Dzięki tej aplikacji każdorazowo i na każdej zmianie transport będzie organizowany na bieżąco, w zależności od potrzeb (czyli więcej niż raz dziennie). Przy czym nie jest planowane tworzenie imiennych list pracowników. Spółka nie wiedziała, czy w takim przypadku powstanie nieodpłatne świadczenie u pracowników, które trzeba opodatkować.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w wydanej interpretacji (nr ILPB1/415-1095/12-2/TW) uznał, że wartość otrzymanego od pracodawcy świadczenia w zakresie przewozu pracownika do oraz z miejsca pracy, stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy. O powstaniu obowiązku podatkowego po stronie pracownika nie decyduje to, ile razy faktycznie skorzysta on z przewozu zorganizowanego przez zakład pracy (w ramach umowy z przewoźnikiem), ale sam fakt otrzymania od pracodawcy świadczenia w postaci możliwości korzystania z wykupionej u przewoźnika usługi. Pracownik otrzymuje bowiem konkretną korzyść finansową w postaci możliwości skorzystania z oferowanego przez pracodawcę transportu.
Tym samym pracownik otrzyma świadczenie, które spowoduje u niego przysporzenie w majątku, w postaci możliwości korzystania z usług, za które nie zapłaci. Przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia otrzyma każdy pracownik, któremu spółka zapewni możliwość bezpłatnego dojazdu do oraz z miejsca pracy. Pracodawca doskonale wie, komu udziela tego świadczenia – w postaci dowozu do pracy, i z pracy. W tym stanie rzeczy ewentualne trudności towarzyszące indywidualizacji świadczeń na rzecz poszczególnych pracowników, tj. fakt, że spółka nie planuje tworzenia imiennych list pracowników, mają charakter drugorzędny i nie mogą wpływać na byt oraz zakres obowiązku podatkowego.
Sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu, który nie zgodził się ze stanowiskiem fiskusa. Zdaniem sądu za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Przychodem pracownika są otrzymane lub postawione do jego dyspozycji w roku podatkowym pieniądze, wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zatem ustawa podatkowa w sposób wyraźny rozróżnia dwa sposoby zaistnienia przychodu, a mianowicie:
- pieniądze i wartości pieniężne ‒ stanowią przychód już w momencie postawienia ich do dyspozycji podatnika,
- świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia ‒ mogą być uznane za przychód jedynie po otrzymaniu tych świadczeń przez podatnika.
W konsekwencji w przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie możliwy do otrzymania. Brak jest podstaw do stawiania znaku równości między otrzymaniem świadczenia a stworzeniem możliwości do skorzystania ze świadczenia. Zamiaru skorzystania przez pracownika z transportu zapewnionego przez pracodawcę nie należy utożsamiać z otrzymaniem nieodpłatnego świadczenia i stworzeniem po stronie pracownika wymiernej korzyści majątkowej.
Ewa Matyszewska, specjalista prawa podatkowego
Zobacz także:
