Nieterminowe rozliczenie PIT - skutki podatkowe i karne skarbowe

Kategoria: PIT
Data: 02-05-2013 r.

Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym mieli obowiązek złożyć deklarację PIT-36 lub PIT-36L i rozliczyć się z urzędem skarbowym za 2012 rok do końca kwietnia. Za niewywiązanie się z tych obowiązków grożą sankcje nie tylko finansowe.

Chociaż przedsiębiorcy rozliczający działalność gospodarczą w dużej mierze opierają swoje rozliczenie na podatkowej księdze przychodów i rozchodów lub księgach rachunkowych, to jednak zobowiązanie za cały rok ostatecznie i pewnie mogą wyliczyć dopiero w PIT-36 lub w PIT-36L. Samo niezłożenie deklaracji na gruncie prawa podatkowego może spowodować kontrolę urzędu skarbowego. Natomiast niezapłacenie podatku powoduje odpowiedzialność podatkową w postaci naliczania odsetek za zwłokę, licząc od terminu złożenia deklaracji, który jest jednocześnie terminem zapłaty. W pewnych sytuacjach może się również pojawić szacowanie podatku.

Fiskus nie zawsze się spieszy

Zdarza się, że urząd skarbowy nie od razu zorientuje się, że podatnik uchybił terminowi bądź nie zapłacił PIT i nie złożył deklaracji. Na kontrolę rozliczenia za 2012 rok ma czas do końca 2018 roku. Rozpoznanie sprawy, w której nie złożono deklaracji, może zająć więcej czasu. Tu bowiem należy ustalić tę okoliczność na podstawie deklaracji płatników. Jeżeli jednak płatnicy nie występują, to osiąganie dochodów z działalności gospodarczej, z której dodatkowo nie płacono zaliczek, występuje najczęściej jako skutek kontroli kontrahentów.

Niedochowanie terminu rzutuje na uprawnienia podatników

Negatywne konsekwencje związane z niezłożeniem deklaracji PIT w terminie mogą być związane nie tylko z brakiem kar, ale również uprawnień dla podatników. Od momentu złożenia deklaracji liczy się bowiem termin, w którym urząd skarbowy ma obowiązek dokonać zwrotu nadpłaconego podatku – im później podatnik złoży deklarację, tym później otrzyma zwrot.

Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są zobowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych. Zapisy w nich zawarte stanowią główną podstawę wypełnienia deklaracji PIT-36 lub PIT-36L.

Weryfikując te deklaracje, właściwe organy mogą dojść do wniosku, że ustalenie dochodu (straty) na podstawie tych dokumentów następuje w drodze oszacowania na zasadach przewidzianych w art. 24b ustawy o PIT. Przepis ten jest tak skonstruowany, że wykrycie także niezadeklarowanego dochodu, przy kompletnym braku księgi podatkowej lub ksiąg rachunkowych, i tak pozwoli na oszacowanie podstawy opodatkowania – choćby na podstawie danych z kontroli krzyżowych.

Tacy przedsiębiorcy poniosą zatem podwójne konsekwencje: zapłacą podatek od dochodu zazwyczaj wyższego, niż zadeklarowali albo osiągnęli bez deklarowania, i dodatkowo odsetki za zwłokę od niezapłaconej całości lub części podatku.

Konsekwencje karne skarbowe

Przestępstwem karnym skarbowym może być niezłożenie deklaracji podatkowej każdego rodzaju, w tym PIT-36 lub PIT 36L, ale jedynie wtedy gdy Skarb Państwa jest narażony na uszczuplenie podatku, czyli wówczas, gdy z deklaracji wynika obowiązek zapłaty daniny. Jeżeli jednak podatnikowi przysługuje zwrot, wówczas nie mamy do czynienia z przestępstwem.

Za przestępstwo grozi kara

Niezłożenie deklaracji i uszczuplenie podatku jest zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych, karą pozbawienia wolności albo obiema karami łącznie. Dodatkowo niedogodnością jest fakt wpisania do Krajowego Rejestru Karnego, co w przypadku zawodów regulowanych może wiązać się nawet z utratą uprawnień. Ta konsekwencja nie wystąpi tylko wówczas, gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

Kara grzywny za wykroczenie może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że Kodeks karny skarbowy stanowi inaczej. Takiej samej karze podlega podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie złoży w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia.

Z kolei jeśli urząd skarbowy nie uwzględni usprawiedliwienia podatnika odnośnie do błędnej, choć w terminie złożonej deklaracji, grozi mu kara grzywny do 720 stawek dziennych, kara pozbawienia wolności albo obie te kary łącznie. Jeśli natomiast kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości (tj. dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia), wówczas grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych. Także to przestępstwo może mieć postać wykroczenia, jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu.

Warto złożyć czynny żal

Składając deklarację i płacąc zaległy podatek, należy jednocześnie złożyć czynny żal na podstawie art. 16 Kodeksu karnego skarbowego, wskazując na popełnienie przestępstwa z art. 54 lub wykroczenia z art. 56 § 4.

Należy pamiętać, że czynny żal jest bezskuteczny, jeżeli został złożony:

  • w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
  • po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Dlatego też nie ulega wątpliwości, że złożenie „pustej deklaracji” jest korzystniejsze.

Podstawa prawna:

  • art. 24–24b, art. 45 ustawy z 21 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.),
  • art. 26, art. 51, art. 53, art. 81a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.),
  • art. 16–16a, art. 54, art. 56 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 186).

Mirosław Siwiński, doradca podatkowy, Kancelaria Prawna Witold Modzelewski


Zobacz także:

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Najważniejsze zmiany w podatkach 2016 roku

pobierz

Imprezy integracyjne

pobierz

Zmiany w podatkach 2016

pobierz

Sprawdź, jak rozliczać VAT przy okresowym braku sprzedaży

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 31000 )
Array ( [docId] => 31000 )