Do protokołu kontroli podatnik może wnieść sprzeciw

Przed negatywnymi skutkami kontroli podatkowej w firmie przedsiębiorca może się bronić nie tylko podczas jej trwania, ale także po jej zakończeniu. Dokumentem świadczącym o tym, że kontrola się zakończyła, jest sporządzony protokół dokumentujący jej przebieg. Kontrola zostaje bowiem zakończona w dniu doręczenia takiego protokołu (art. 291 § 4 Ordynacji podatkowej). Sporządza się go w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręczany jest kontrolowanemu.

Przedsiębiorca nie musi się zgadzać z ustaleniami zawartymi w protokole. Kwestionowanie tych ustaleń powinno się jednak odbywać na zasadach i w terminie przewidzianych w tym zakresie przez obowiązujące przepisy. W tym celu należy w ciągu 14 dni od doręczenia protokołu złożyć do organu podatkowego zastrzeżenia lub wyjaśnienia. Jednocześnie na poparcie swoich twierdzeń kontrolowany powinien przedłożyć wnioski dowodowe (art. 291 § 1 Ordynacji podatkowej). Przy czym przepisy podatkowe nie zawierają żadnych szczególnych wymagań, odnośnie do formy, w jakiej wyjaśnienia bądź zastrzeżenia do protokołu kontroli podatkowej należy sporządzić. Pismo w tej sprawie powinno więc czynić zadość ogólnym zasadom dotyczącym sporządzania pism procesowych. Wspomniany 14-dniowy termin do złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu jest terminem materialnym, który nie podlega przywróceniu. Potwierdził to m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 9 lutego 2007 r. (I SA/Kr 923/05).

Organ kontrolujący ma obowiązek rozpatrzyć zastrzeżenia, a następnie w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania zawiadomić kontrolowanego, w jaki sposób zostaną załatwione. Powinien też wskazać m.in. na zastrzeżenia, które nie zostały przez niego uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym. Co istotne, przepisy nie wskazują ile razy kontrolowanemu wolno wnosić zastrzeżenia (wyjaśnienia) do protokołu kontroli.

Należy zatem przyjąć, że tego rodzaju pisma można składać wielokrotnie, oczywiście pod warunkiem dokonania tych czynności w ciągu 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli. Inaczej mówiąc, złożenie jednego pisma w tej sprawie nie wyklucza możliwości składania kolejnych, będących np. uzupełnieniem uwag pierwotnie przekazanych do organu podatkowego.

Brak aktywności kontrolowanego może skutkować negatywnymi dla niego konsekwencjami. Należy bowiem pamiętać o tym, że protokół kontroli poddawany jest następnie ocenie w ewentualnym postępowaniu podatkowym. W takim przypadku, wobec niezakwestionowania już na wczesnym etapie sporu z organami podatkowymi dokonanych przez nie ustaleń, szanse przedsiębiorcy na korzystne dla niego rozstrzygnięcie znacznie maleją. Wprawdzie nadal wolno mu będzie dochodzić swoich racji w toku wspomnianego postępowania, jednakże z punktu widzenia jego interesów wskazane jest jak najwcześniejsze przedstawienie faktów i dowodów podważających twierdzenia kontrolujących zawarte w protokole.

Należy bowiem zauważyć, że terminowe złożenie wyjaśnień i zastrzeżeń do omawianego dokumentu w wielu przypadkach prowadzi do tego, że fiskus uznaje racje kontrolowanego i takie postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Postępowania podatkowego wobec podatnika nie wszczyna się bowiem w sytuacji, gdy złożone przez niego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostaną w całości uwzględnione przez kontrolujących (art. 165b Ordynacji podatkowej).