Organy podatkowe sprawdzą kontrahentów podatnika

Prokurator Generalny poprosił NSA o wydanie uchwały dotyczącej tego, czy wyjaśnienia składane przez podatników objętych kontrolą krzyżową mogą być wykorzystywane jako materiał dowodowy. Sąd wyjaśnił, że organy w trakcie kontroli nie mają prawa do przesłuchania kontrahentów w charakterze świadka, ale mogą umieszczać w protokole wypowiedzi, które dotyczą sposobu dokumentowania kontrolowanych transakcji. Zdaniem sądu nie będą dowodem z przesłuchania świadka.

Trzeba pamiętać, że złożenie wyjaśnień jest jedynie uprawnieniem kontrahenta podatnika, a nie jego obowiązkiem i powinno ograniczać się wyłącznie do kwestii składanych dokumentów.

Naczelny Sąd Administracyjny odmówił jednocześnie podjęcia uchwały, która miała wyjaśnić, czy organy podatkowe w ramach prowadzonych postępowań oraz kontroli mogą jedynie żądać od kontrahentów podatnika (kontrolowanego) wyłącznie przedstawienia dokumentów czy też możliwe jest zawarcie w protokole wyjaśnień kontrahentów bądź oświadczeń mogących stanowić materiał dowodowy.

NSA jednocześnie uważa, że złożenie wyjaśnień jest jedynie uprawnieniem kontrahenta podatnika, a nie jego obowiązkiem i powinno ograniczać się wyłącznie do kwestii składanych dokumentów. Na przykład w przypadku faktur powinno obejmować takie kwestie, jak: wyjaśnienie, na czym polegała transakcja, gdy jest ona opisana w sposób niejasny.

Praktyki organów podatkowych polegające na kierowaniu pisemnych pytań do kontrahentów podatników, od których żądają przedstawienia dokumentów, są niezgodne z zasadą legalizmu, która mówi, że organy podatkowe mogą jedynie czynić to, co jest przewidziane w prawie. Zachowania nieprzewidziane w prawie, np. zadawanie pytań w przypadku żądania okazania dokumentów, są zabronione.

Jakub Rychlik, doradca podatkowy