Działalność gospodarcza organizacji pozarządowej a VAT

Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie działalność pożytku publicznego może mieć charakter nieodpłatny i odpłatny. Podjęcie odpłatnej działalności pożytku publicznego, w przeciwieństwie do działalności gospodarczej, nie wymaga żadnej formalnej rejestracji. Dzięki temu organizacja może uzyskiwać pieniądze na finansowanie swojej działalności, bez konieczności zgłaszania działalności gospodarczej.

Przychody z działalności odpłatnej pożytku publicznego muszą być przeznaczone na prowadzenie działalność pożytku publicznego – zarówno tej odpłatnej, jak i nieodpłatnej. Dla przykładu sprzedaż podarowanych organizacji przedmiotów (np. odzieży) nie jest uznawana za działalność odpłatną. Prowadzenie tego rodzaju działalności, zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego, wymaga rachunkowego wyodrębnienia nie tylko wartości przychodów z tej działalności, ale także kosztów i jej wyników. Może to nastąpić poprzez opracowanie nowych kont lub subkont w księgach rachunkowych. Wprowadzenie odrębnych kont jest najwygodniejszym sposobem na bieżące pozyskiwanie informacji o rozmiarach działalności.

Prowadzenie działalności odpłatnej nie oznacza, że organizacja musi stać się z tego tytułu czynnym podatnikiem VAT. Z drugiej strony fakt, że jest to działalność statutowa, nie oznacza, iż VAT jej nie dotyczy.

W obecnym stanie prawnym opodatkowanie VAT zależy od konkretnych sprzedawanych usług i towarów, ich kwalifikacji w ustawie o VAT oraz od tego, czy organizacja korzysta ze zwolnienia VAT ze względu na nieprzekroczenie wysokości przychodów opodatkowanych. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Oznacza to, że z reguły dokonywanie odpłatnej dostawy i świadczenia usług, o których mowa w art. 7 i 8 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu, a podmiot wykonujący te czynności może stać się czynnym podatnikiem VAT.

Samo świadczenie usług odpłatnych i dostawa towarów w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego nie oznacza, że od samego początku ich świadczenia organizacja musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Może bowiem korzystać ze zwolnienia z VAT, jeśli usługi świadczone w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego są wymienione w art. 43 ustawy o VAT jako usługi zwolnione z opodatkowania. Może też korzystać ze zwolnienia podmiotowego, tj. ze względu na obroty.