Pełnomocnik nie dostanie zwrotu VAT od strony przegrywającej

Trybunał Konstytucyjny nie zgodził się z tezami zawartymi w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej. Zarzucano w niej, że przepisy procedury cywilnej naruszają prawo do sądu, w szczególności prawo dostępu do sądu oraz sprawiedliwej procedury.

Trybunał uznał, że zakwestionowany art. 98 § 3 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego w związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nie narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Rozstrzygnięcie odnosi się do regulacji w zakresie, w jakim do niezbędnych kosztów procesu podlegających zwrotowi od strony przegrywającej sprawę nie zalicza kwoty podatku od towarów i usług doliczonej do ustalonego według norm przepisanych wynagrodzenia adwokata z wyboru. Przepisy, które określają, że strona wygrywająca otrzyma od przegrywającego, zwrot kosztów zastępstwa procesowego bez VAT, stanowiącego wynagrodzenie pełnomocnika są zgodne z ustawą zasadniczą.

Według Trybunału zwrot VAT, gdy strona wygrywająca postępowanie sądowe miała pełnomocnika z wyboru, może prowadzić do jej wzbogacenia. Nie można utożsamiać wspomnianej w skardze dostępności do sądu z „ekonomiczną opłacalnością” postępowania sądowego dla strony.

Trybunał przypomniał, że konstytucja nie gwarantuje zwrotu wszelkich kosztów, które strona poniosła w celu dochodzenia roszczeń lub obrony swoich praw. Nie można też wyprowadzić obowiązku orzeczenia przez sąd o zwrocie kosztów postępowania w wysokości ustalonej w umowie między stroną wygrywającą, a jej pełnomocnikiem.

Orzekając o kosztach postępowania, sąd nie jest związany treścią umowy adwokata z klientem, w której strony mogą dowolnie kształtować warunki umowy i wysokość wynagrodzenia pełnomocnika. Trybunał dodał, że podatnikowi VAT będącemu stroną postępowania sądowego, przysługuje prawo do obniżenia tego podatku, wynikającego z faktur VAT wystawionych przez adwokata z wyboru, jeżeli świadczona usługa prawna jest związana z czynnościami opodatkowanymi.

Orzekając o zwrocie kosztów procesu w postępowaniu cywilnym sąd byłby zatem, zobowiązany ustalać na potrzeby rozstrzygnięcia w sprawie incydentalnej, jaką jest orzekanie o kosztach, czy stronie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z usługami prawniczymi świadczonymi przez adwokata z wyboru.

Wyrok Trybunał Konstytucyjny z 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt SK 67/13.