Zbycie przedsiębiorstwa może prowadzić do sporu o wysokość VAT

Na gruncie prawa podatkowego oraz prawa cywilnego wykształciły się odmienne definicje przedsiębiorstwa oraz jego zorganizowanej części. Zgodnie z prawem cywilnym przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych – w tym zobowiązania – przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi charakteryzować się odpowiednim stopniem wyodrębnienia finansowego i organizacyjnego. Przez wyodrębnienie organizacyjne należy rozumieć umieszczenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa w strukturze organizacyjnej przedsiębiorcy, przykładowo jako oddział, zakład lub dział spółki zajmujący się prowadzeniem określonego rodzaju działalności, ale także każdą inną formę wyodrębnienia organizacyjnego (nie musi ono mieć sformalizowanego charakteru).

W orzecznictwie sądów za zorganizowaną część przedsiębiorstwa „uznaje się jednostkę tego przedsiębiorstwa, która wchodzi w skład przedsiębiorstwa jako jego wewnętrzna część, stanowi organizacyjnie wyodrębniony kompleks składników o charakterze materialnym i niematerialnym oraz zachodzi powiązanie tych składników w sposób funkcjonalny”.

Na gruncie ustawy o VAT legalną definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa odnaleźć można w art. 2 pkt 27e, zgodnie z którym jest to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Może dojść do sytuacji, w której dany zespół składników majątkowych nie będzie stanowił zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, ale będzie rozpoznany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa z punktu widzenia prawa cywilnego. Mimo to orzecznictwo sądowe jest zgodne co to tego, że aby mówić o przeniesieniu całego przedsiębiorstwa, musi dojść do przejścia minimum składników majątkowych, które pozwalają na jego prowadzenie.

Nieprawidłowe rozliczenie transakcji przeniesienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, czyli zachowania wszystkich wymaganych przesłanek, będzie skutkowało opodatkowaniem takiej transakcji stawką podstawową VAT w wysokości 23% (lub inną właściwą stawką, wszystkich poszczególnych składników majątkowych). Natomiast w przypadku zbycia określonego zbioru składników majątkowych, uznanych przez organy podatkowe za przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa, wystawiona w związku z tym faktura może zostać uznana przez organy podatkowe za tzw. pustą fakturę, zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z tym konieczna jest analiza transakcji pod kątem spełnienia wskazanych przesłanek już na etapie planowania transakcji oraz zwrócenie się z wnioskiem o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego.