Zabezpieczenia spadku - będą nowe przepisy

Experto24.pl

Fri, 04 Dec 2015 06:30:13 +0100

Ministerstwo sprawiedliwości opracowało projekt rozporządzenia określającego szczegółowy sposób zawiadamiania właściwych instytucji o zastosowanym środku zabezpieczenia, zawartości protokołu ze spisu majątku ruchomego. Dokument reguluje również szczegółowy tryb i sposób zastosowania niezbędnych środków tymczasowych, zapobiegających naruszeniu ruchomości przed ich spisaniem. Projekt powstał w wyniku nowelizacji art. 639 Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 20 marca 2015 r.

Nowe przepisy mają regulować m.in sytuacje, w których niezbędne jest zawiadomienie właściwego oddziału banku lub wojewódzkiego konserwatora zabytków o zastosowanym środku zabezpieczenia, zakres danych, które muszą być zawarte w protokole ze spisu majątku ruchomego w ramach zabezpieczenia spadku oraz spisu inwentarza, jak również środek zapobiegający naruszeniom w postaci opieczętowania. Dotychczas te kwestie regulowało rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza, które traci moc z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. 18 października 2015 r.

Zawiadomienie banku

Projekt w § 2 ust. 1 zobowiązuje sąd do zawiadomienia właściwego oddziału banku w przypadku złożenia do depozytu imiennej książeczki oszczędnościowej lub innych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego albo rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej. W zawiadomieniu będzie trzeba podać numer książeczki lub innego dokumentu, stan oszczędności oraz imię i nazwisko posiadacza rachunku.

Zabytki i dzieła sztuki

W przypadku gdy przedmiotem spadku będą rzeczy o wartości artystycznej, zabytkowej lub naukowej, sąd, zlecając zabezpieczenie, zawiadomi jednocześnie wojewódzkiego konserwatora zabytków, właściwego ze względu na miejsce położenia rzeczy (§ 2 ust. 2 projektu).

Jeżeli w skład spadku będą wchodziły rzeczy o wartości artystycznej, zabytkowej lub naukowej, wówczas komornik, dokonując spisania ruchomości w ramach zabezpieczenia spadku czy sporządzania spisu inwentarza, będzie musiał zawiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego ze względu na miejsce położenia rzeczy (§ 2 ust. 3 projektowanego rozporządzenia).

Protokół ze spisu majątku

W § 3 projektu zamieszono niezbędne dane, które powinny być zawarte w protokole ze spisu majątku ruchomego w ramach zabezpieczenia spadku oraz spisu inwentarza. W myśl proponowanych zapisów w protokole będą zamieszczane następujące dane:

• oznaczenie miejsca i czasu czynności,
• zwięzły opis spisywanych rzeczy,
• imiona i nazwiska osób, których obecność przy dokonywanej czynności jest dopuszczalna lub osoby trzeciej zgłaszającej swoje prawa do rzeczy objętej spisem,
• istotne dla sprawy oświadczenia osób, których obecność przy dokonywanej czynności jest dopuszczalna,
• oświadczenie osoby trzeciej zgłaszającej swoje prawa do rzeczy objętej spisem,
• wzmiankę o odczytaniu protokołu,
• podpisy wszystkich osób obecnych, ewentualnie przyczyny odmowy lub niemożności podpisania,
• podpis komornika.
• Protokół będzie sporządzany w dwóch egzemplarzach.

Opieczętowanie zajętych ruchomości

Natomiast w zakresie zastosowania niezbędnych środków tymczasowych zapobiegających naruszeniu ruchomości przed ich spisaniem, § 4 projektu rozporządzenia reguluje w szczególności czynność polegającą na opieczętowaniu. Ten środek tymczasowy komornik zastosuje, jeżeli napotka przeszkody przy przystąpieniu do czynności lub gdy odracza prowadzenie czynności. Opieczętowanie będzie mógł także zarządzić sąd, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu spadku, jeżeli wniesiono skargę na czynności komornika.

W § 5 ust. 1 wymienia się rzeczy, które nie podlegają opieczętowaniu. Są nimi rzeczy codziennego użytku, niezbędne dla osób uprawnionych na mocy art. 923 § 1 Kodeksu cywilnego do pozostawania w mieszkaniu spadkodawcy (małżonek i inne osoby bliskie, które mieszkały ze spadkodawcą do dnia jego śmierci) oraz rzeczy, które ze względu na swe właściwości nie mogą być opieczętowane (np. żywność ulegająca zepsuciu). Z kolei ust. 2 § 5 daje możliwość wyłączenia od opieczętowania rzeczy, do których osoba trzecia zgłosiła i uprawdopodobniła swoje prawa.

Zdjęcia pieczęci będzie dokonywał komornik, który je nałożył. Sąd może jednak upoważnić do zdjęcia pieczęci osobę, która jest uprawniona do objęcia rzeczy opieczętowanej (§ 6 projektu rozporządzenia). Zamkniętych paczek znalezionych przy dokonywaniu spisu nie otwiera się tylko opieczętowuje, zaznaczając w protokole stan opieczętowania. Natomiast papiery, dokumenty i przedmioty znikomej wartości nie będą wymagały szczegółowego opisania i będą mogły być umieszczone łącznie w opieczętowanych opakowaniach (§ 7 projektowanego rozporządzenia). Nie będzie to jednak dotyczyło testamentów oraz dokumentów mogących stanowić dowód uprawnień.

Dokumenty i rzeczy, które znajdowały się we władaniu spadkodawcy z tytułu sprawowania przez niego funkcji służbowych lub społecznych komornik odda właściwemu organowi (§ 8 rozporządzenia).

Przyjęte w rozporządzeniu regulacje stanowią powtórzenie przepisów zawartych w rozporządzeniu z 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza. Wejście w życie projektowanego rozporządzenia, przewidziane na 18 października 2015 r., jest skorelowane z początkiem obowiązywania ustawy z 17 kwietnia 2015 r., w której został zawarty przepis delegujący do wydania rozporządzenia.

Etap legislacyjny: rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu zawiadamiania właściwych instytucji o zastosowanym środku zabezpieczenia, zawartości protokołu ze spisu majątku ruchomego oraz szczegółowego trybu i sposobu zastosowania niezbędnych środków tymczasowych zapobiegających naruszeniu ruchomości przed ich spisaniem (opiniowanie).

spadek, komornik

Czy można dziedziczyć roszczenia odszkodowawcze

Experto24.pl

Tue, 26 Jun 2012 00:00:00 +0200

Zgodnie z ustawową definicją, w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które posiadał lub do których był zobowiązany w chwili śmierci, a które nie były ściśle związane z jego osobą. Takie uregulowanie pozwala zatem na dziedziczenie roszczeń odszkodowawczych.

Roszczenia o charakterze majątkowym przechodzą z chwilą śmierci osoby, która była do nich uprawniona (a więc, która była poszkodowanym), na jej spadkobierców. Podobnie jest w sytuacji odwrotnej, a więc obowiązek wypłaty odszkodowania przechodzi na spadkobierców podmiotu, który ponosił odpowiedzialność za powstałą szkodę.

Zatem w skład spadku będą wchodzić, np.: roszczenia o naprawienie szkody, która powstała w wyniku uszkodzenia ciała lub została wywołana rozstrojem zdrowia. Nie będzie jednak dziedziczne roszczenie o wyłożenie z góry określonej sumy potrzebnej na koszty leczenia lub pokrycia wydatków związanych z przygotowaniem do innego zawodu (jeżeli poszkodowany stał się inwalidą), gdyż są to żądania związane ściśle z osobą poszkodowanego, które w przypadku jego śmierci, nie zostaną wykorzystane na cel na jaki je przekazano.

Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 1972 roku, wskazał, iż do praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy, a zatem nie podlegających dziedziczeniu, należą np.:

• prawo do renty, która może zostać przyznana w razie całkowitej lub częściowej utraty przez poszkodowanego zdolności do pracy, na skutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia,
• prawo do alimentacji,
• prawo do żądania do wyłożenia określonej kwoty potrzebnej do pokrycia kosztów leczenia,
• koszty przygotowania do innego zawodu.

Konsekwentnie jednak Sąd Najwyższy przyjmuje, że dziedziczeniu podlegają roszczenia mające za przedmiot wypłatę zaległych rat rentowych, które były wymagane w chwili śmierci uprawnionego do ich pobrania.

Czy umową można podzielić spadek

Experto24.pl

Tue, 26 Jun 2012 00:00:00 +0200

Obowiązująca w polskim systemie prawnym zasada swobody umów, pozwala ułożyć stosunek prawny łączący strony według ich własnego uznania, ale tak, by nie był on sprzeczny z właściwością tego stosunku, ustawą i zasadami współżycia społecznego. Ograniczenia ustawowe, co do swobody zawieranych umów, można znaleźć m.in. w przepisach dotyczących spadku.

Ustawodawca w art. 1047 kodeksu cywilnego stanowi, iż umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna, poza wyjątkami przewidzianymi w kolejnych przepisach.

Przytoczone uregulowanie odnoszące się do zakazu zawierania umów dotyczących spadku, ma charakter ogólny i będzie stosowane zarówno do dziedziczenia ustawowego, jak i dziedziczenia testamentowego. Niezależnie od tego, czy umową chcemy uregulować cały majątek osoby żyjącej, jego część czy tylko poszczególne przedmioty, wyłączenie możliwości zawierania umów odnosi się do wszystkich tych czynności.

Zakaz zawierania umów o spadek po osobie żyjącej odnosi się do umów:

• zawieranych pomiędzy przypuszczalnymi spadkobiercami osoby żyjącej,
• zawieranych pomiędzy przypuszczalnymi spadkobiercami a osobami trzecimi,
• zawieranych pomiędzy przypuszczalnymi spadkobiercami a spadkodawcą, na podstawie których spadkodawca powołuje do dziedziczenia drugą stronę umowy.

Jedyną możliwą umową, która z mocy prawa nie stanie się nieważna, pomimo iż dotyczy spadku, jest umowa zawarta przez spadkobiercę ustawowego z przyszłym spadkodawcą, w której spadkobierca zrzeka się dziedziczenia po nim. Umowa ta powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego.


Porady prawne adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych - on line lub telefonicznie

Ciekawy w tym zakresie pogląd prezentuje Sąd Najwyższy, który w wyroku z 1972 roku, stwierdził, iż umowa o zrzeczenie się dziedziczenia między spadkobiercą ustawowym a przyszłym spadkodawcą, nie stoi na przeszkodzie, aby ten spadkobierca dziedziczył po tym samym spadkodawcy na mocy sporządzonego przez niego testamentu.

testament

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza

Experto24.pl

Wed, 20 Jun 2012 00:00:00 +0200

Kiedy w skład spadku wchodzą także długi, najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest odrzucenie spadku, które skutkuje tym, że osoba, która odrzuciła spadek jest wyłączona od dziedziczenia i traktowana tak, jakby nie dożyła jego otwarcia. Inną możliwością ograniczenia spadkobiercy za długi spadkowe jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Na czym takie przyjęcie polega?

Zgodnie z art. 1031 § 2 Kodeksu cywilnego, spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do stanu czynnego spadku, określonego w spisie inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca będzie ponosić odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych (tych, które otrzymał w spadku) lub do wysokości ich wartości.

Aby skorzystać z tej możliwości i ponieść ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe, spadkobierca musi złożyć wyraźne oświadczenie, że przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Wyjątkowo, jeżeli spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. niepełnoletnia), osoba, co do której istnieją podstawy do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia lub osoba prawna, podmioty te nie muszą składać oświadczenia o przyjęciu spadku w takiej formie, gdyż z upływem terminu do złożenia owego oświadczenia, dziedziczą one spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Tak samo jest w sytuacji, gdy jeden spadkobierca złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, wówczas przyjmuje się, że pozostali spadkobiercy, o ile nie złożą przeciwnego oświadczenia, dziedziczą w taki sam sposób.

Należy pamiętać, że ograniczona odpowiedzialność za długi spadkowe zostanie wyłączona, jeżeli spadkobierca nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku, mimo iż o nich wiedział lub gdy uwzględnił długi, które w rzeczywistości nie istnieją.

Wydziedziczenie dziecka – kiedy jest możliwe

Experto24.pl

Fri, 15 Jun 2012 00:00:00 +0200

Pominięcie potomka w testamencie nie wystarczy by go wydziedziczyć. Wówczas i tak będzie przysługiwał mu zachowek, czyli połowa sumy, jaką dostałby gdyby spadkodawca nie przygotował testamentu i gdyby majątek był dzielony ustawowo między wszystkich spadkobierców.

Dziedziczenie może nastąpić na podstawie ustawy (prawo do spadku przepisy przyznają najbliższej rodzinie spadkodawcy) lub testamentu (majątek przypada osobie w nim wymienionej). Jeśli jednak spadkodawca w testamencie nie wydziedziczy osób, które dziedziczyłyby ustawowo, a więc np. dzieci, to i tak będzie przysługiwał im zachowek.

Aby pozbawić dziecko nie tylko spadku, ale i zachowku nie wystarczy, napisać w testamencie, że się je wydziedzicza. Trzeba podać przyczynę dlaczego tak się robi. Zgodnie z prawem nie można bowiem wydziedziczyć dziecka bez konkretnego powodu.

Całkowite wydziedziczenie może nastąpić tylko w trzech sytuacjach - a mianowicie, gdy potomek:

• uporczywie postępuje on wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (alkoholizm, narkomania),
• dopuścił się względem spadkodawcy, albo jednej z najbliższych mu osób, umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo rażącej obrazy czci (np. dopuścił się pobicia) lub
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (np. w ogóle nie utrzymuje kontaktów z rodziną).

Istotne w tym przypadku jest to, że zachowanie tej osoby musi być uporczywe, a więc długotrwałe, często się powtarzające. Zdarzenia o charakterze jednorazowym nie uzasadnia wydziedziczenia.

Można zatem wydziedziczyć dziecko tylko jeśli ma się podstawy, by powołać się na jedną z tych trzech sytuacji. W przeciwnym razie całkowite pozbawienie majątku nie jest możliwe.

Pamiętać też należy, że jeśli wydziedziczony potomek ma dzieci, prawo do otrzymania zachowku przechodzi na nich.

testament

W jaki sposób można odrzucić spadek

Experto24.pl

Thu, 14 Jun 2012 00:00:00 +0200

W spadku można otrzymać nie tylko majątek, ale też długi. Można jednak uniknąć ich spłacania. Spadkobierca ma bowiem prawo w ciągu sześciu miesięcy odrzucić spadek lub może przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza.

Spadkobierca może:

• przyjąć spadek w sposób prosty co oznacza, że odpowiada za długi spadkodawcy całym swoim majątkiem

• przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – w takiej sytuacji ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości wartości spadku

• odrzucić spadek.

Jeśli spadkobierca chce uniknąć spłacania długów spadkodawcy może odrzucić spadek. Z możliwości takiej mogą skorzystać zarówno spadkobiercy dziedziczący automatycznie, na podstawie przepisów ustawowych czyli np. dzieci dziedziczące po rodzicach, jak i spadkobiercy powołani do spadku w testamencie, którym spadkodawca zapisał majątek.

Ale uwaga - jest jeden warunek. Spadek trzeba odrzucić w ciągu sześciu miesięcy od dnia w którym dowiedzieliśmy się o tytule swego powołania, a więc od chwili gdy dowiedzieliśmy się, że jesteśmy spadkobiercami. Jeśli nie zrobimy tego w tym czasie, będzie to oznaczało, że przyjęliśmy spadek z długami.

Odrzucenie spadku, podobnie jak i przyjęcie spadku jest oświadczeniem woli, które spadkobierca musi złożyć przed sądem lub notariuszem. Aby odrzucić spadek należy zatem udać się do sądu rejonowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania i złożyć stosowne oświadczenie. Aby odrzucić spadek u notariusza należy złożyć przed nim ustne oświadczenie na podstawie którego sporządza on protokół w formie aktu notarialnego.

Należy zdawać sobie jednak sprawę z tego, że nawet jeśli odrzucimy spadek, to przechodzi on na naszych zstępnych, a więc dzieci i wnuki. W tej sytuacji dzieci również powinny odrzucić spadek.