Zwiększenie przejrzystości finansów samorządowych, skuteczniejsze gospodarowanie pieniędzmi, a także wzmocnienie demokracji lokalnej to główne zalety wdrożenia budżetu obywatelskiego. Aktualnie może on być przyjęty w formie uchwały organu stanowiącego, jednak coraz częściej słychać głosy o jego umocowaniu prawnym.
Najczęściej proces taki jest uruchamiany w odniesieniu do budżetu jednostki terytorialnej (całego miasta lub np. budżetu osiedla), ale również może być realizowany w obrębie pojedynczej instytucji, np. domu kultury.
Najważniejszym celem, a zarazem zaletą wprowadzenia BO jest umożliwienie mieszkańcom włączenia się w wyznaczanie priorytetów budżetowych wspólnoty lokalnej. Wiąże się to z podejmowaniem decyzji o wydatkowaniu środków publicznych na te cele, które oceniają jako najbardziej potrzebne, a w konsekwencji – rozdzielenie ograniczonych środków finansowych jak najbardziej adekwatnie do rzeczywistych potrzeb społeczności.
Realizacja budżetu obywatelskiego daje również szansę na osiągnięcie długofalowych rezultatów takich jak:
- budowanie zaufania do władz lokalnych,
- przejrzystość podejmowanych decyzji,
- wzmocnienie poczucia współodpowiedzialności mieszkańców za działania realizowane ze środków publicznych.