Podatnikom VAT przysługuje prawo do odliczenia VAT jedynie w takim zakresie, w jakim nabyte towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynność opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z tego prawa jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów towarów i usług, w związku z których nabyciem został naliczony podatek z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Zasada ta wyklucza możliwość dokonania odliczenia VAT związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.
Z grona podatników VAT wyłączone zostały organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Wprowadzono zwolnienie z VAT dla czynności związanych z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywanymi w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Organy władzy publicznej (do których – według orzecznictwa sądów administracyjnych – zalicza się również jednostki samorządu terytorialnego) działają w charakterze podatników VAT w sytuacji, gdy wykonują czynności, które nie zawierają się w zakresie ich zadań, albo wykonują czynności mieszczące się w ramach ich zadań z tym, że są one wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych.
Z ustawy o samorządzie gminnym wynika, że gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Z kolei do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, które w szczególności obejmują m.in. sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, które nie podlegają odliczeniu VAT.
Podstawa prawna:
- Art. 15 ust. 6, art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.),
- § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 73, poz. 392 ze zm.).
Rafał Paciorkiewicz, specjalista w zakresie podatków
