Naruszenie obowiązku zachowania trzeźwości w czasie pracy

Zasada zachowania trzeźwości w pracy ma szczególne znaczenie w przypadku pracowników świadczących pracę w charakterze kierowcy. Wszelka niedyspozycja, w tym powstała w wyniku spożycia alkoholu, wiąże się z możliwymi konsekwencjami, dotyczącymi nie tylko relacji pracodawca – pracownik.

Fakt, że kierowcy poruszają się w dużej części po drogach publicznych powoduje, że nietrzeźwy kierowca stwarza bardzo realne zagrożenie spowodowania wypadku czy nawet katastrofy w ruchu lądowym, w którym mogą uczestniczyć osoby trzecie – w tym współpracownicy.

Często spotykaną sytuacją jest taka organizacja pracy, w której jeden pracownik pełni rolę kierowcy, pozostali (podczas podróży pasażerowie) mają do wykonania inne zadania po przybyciu do wyznaczonego miejsca. Nie można wykluczyć sytuacji, w ramach której kierowca będzie znajdował się w stanie wyłączającym gotowość do świadczenia pracy w związku z naruszeniem zasady trzeźwości. W praktyce istnieją dwie możliwości:

• brak gotowości istnieje w momencie przybycia do pracy (stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu),
• brak gotowości powstał w trakcie świadczenia pracy (spożycie alkoholu w trakcie przerwy w pracy).

W ramach pierwszego z powyższych przypadków, jeżeli współpracownicy przed przystąpieniem do podróży służbowej będą mieli uzasadnione podejrzenie, że kierowca znajduje się pod wpływem alkoholu, powinni ten fakt niezwłocznie zgłosić pracodawcy. W takim wypadku, co do zasady, uruchamia się standardową procedurę weryfikacji trzeźwości. W tym czasie pracownicy, którzy mieli jechać z kierowcą w podróż służbową mogą – albo powstrzymać się od pracy w ramach przestoju i czekać na rozwój sytuacji – lub zostać skierowani do innej odpowiedniej pracy.

Znacznie bardziej skomplikowana sytuacja będzie w przypadku gdy pracownicy udali się w podróż służbową z kierowcą, który znajdował się w pełnej gotowości do świadczenia pracy, a następnie w trakcie przerwy spożył alkohol. Powstają wątpliwości – jak powinni w takim wypadku zachować się pozostali pracownicy. Czy zatem powinni (próbować) wykonać terminowo zadanie służbowe – co jest ryzykowne, uwzględniając niedyspozycję kierowcy – czy może powstrzymać się z obowiązkiem świadczenia pracy, narażając pracodawcę na ryzyko niewykonania zadań służbowych, ale z drugiej strony, dbając o jego interes poprzez zapobiegnięcie sytuacji, w której na drodze publicznej znalazłby się jego nietrzeźwy kierowca. Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy w pierwszej kolejności podkreślić, że wszelkie deklaracje i zapewnienia o doskonałym samopoczuciu kierowcy, który spożył alkohol w trakcie pracy są bez znaczenia z punktu widzenia jego gotowości do pracy. Oznacza to, że pozostali pracownicy w żadnym razie nie powinni ulegać zapewnieniom, że kierowca może w pełni bezpiecznie kontynuować jazdę samochodem.

Co zatem mogą zrobić pracownicy z kierowcą, który mimo obowiązku naruszenia trzeźwości chce kontynuować podróż służbową? W pierwszej kolejności powinni spróbować nawiązać kontakt z pracodawcą i poinformować go o sytuacji. W takim wypadku pracodawca powinien zadecydować o odsunięciu kierowcy od wykonywanych obowiązków – co w konsekwencji doprowadzi do przerwania pracy (w przypadku gdy żaden z pozostałych pracowników nie ma kwalifikacji do prowadzenia samochodu).

Problem może powstać wówczas gdy pracownicy nie mogą z różnych względów poinformować pracodawcy o zaistniałej sytuacji. W takim wypadku należy uznać, że pracownicy mają nie tylko prawo, ale i obowiązek powstrzymania się od pracy (kontynuowania podróży). Można przy tym powołać się na art. 210 kp, zgodnie z którym w przypadku gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, stwarzając bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym przełożonego. Uwzględniając brzmienie przywołanego przepisu można uznać, że kierowca będący pod wpływem alkoholu stwarza w zakresie warunków pracy dla współpracowników stan zagrażający w sposób bezpośredni ich zdrowiu lub życiu.

W ramach omawianej sytuacji istnieje wprawdzie problem z zawiadomieniem pracodawcy. Należy jednak uznać, że brak możności skontaktowania się z pracodawcą nie powoduje niemożliwości skorzystania z uprawnienia powstrzymania się od pracy. Należy jednak skontaktować się z pracodawcą tak szybko, jak to będzie możliwe.