Jakie są dopuszczalne ubytki transportowe na gruncie prawa przewozowego

Rozpatrując ten problem, trzeba wziąć pod uwagę zarówno ogólne zasady prawy, jak też definicję ubytku naturalnego.

Artykuł 65 ust. 3 Prawa przewozowego zawiera regulację wyłączającą odpowiedzialność przewoźnika, jeżeli ubytek został spowodowany:

• nadaniem pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowaniem przez nadawcę tych warunków,
• brakiem, niedostatecznością lub wadliwością opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości,
• szczególną podatnością rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości,
• ładowaniem, rozmieszczaniem lub wyładowywaniem rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę,
• przewozem przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca.

Niestety, jeżeli ubytek został spowodowany którąś z wyżej wymienionych przyczyn, to właśnie na przewoźniku spoczywa obowiązek udowodnienia w toku ewentualnego sporu, że wina nie leży po jego stronie, np. poprzez wskazanie na niewłaściwe zapakowanie i oznakowanie towaru szczególnie podatnego na uszkodzenia.

Przepisy prawa przewozowego wprowadzają pojęcie ubytku naturalnego. Chodzi o sytuację, w której przewożony towar traci swoją masę w wyniku jego właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych. Najczęściej przyczynę takiego zjawiska stanowi parowanie, wysychanie, ulatnianie, wymrażanie, rozkurz, wnikanie do ścian opakowania, gnicie lub fermentacja. Artykuł 67 ust. 1 prawa przewozowego stanowi, że przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko za tę część ubytku naturalnego, która przewyższa normy ustalone zgodnie z obowiązującymi przepisami lub zwyczajowo przyjęte. Obecnie przepisy określają normy ubytku naturalnego m.in. paliw oraz produktów akcyzowych. W przypadku straty masy przewożonego towaru, np. w wyniku wyparowania, zakłada się, że powstała ona z przyczyn naturalnych właściwości przewożonego towaru. Obowiązek udowodnienia winy przewoźnika leży w tym wypadku po stronie tego podmiotu, który domaga się zapłaty odszkodowania.