Kary umowne w transporcie – nie zawsze to powód do obawy

Przewoźnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za opóźnienie w przewozie towarów, zagubienie lub uszkodzenie przesyłki albo nieterminowe przesłanie dokumentów przewozowych. Zdarza się, że szkodę wynikłą z danego zdarzenia trudno jest oszacować albo ją udowodnić. Wiąże się to z długim i żmudnym postępowaniem przed sądem, które nie zawsze kończy się korzystnie dla poszkodowanego.

Kara umowna służy temu, by poszkodowany mógł szybciej otrzymać rekompensatę od sprawcy. Kontrahenci mogą zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Jest to więc odszkodowanie w zryczałtowanej, z góry określonej formie, której wysokości poszkodowany nie musi udowadniać. Wystarczy, że dowiedzie, iż wystąpiła podstawa do obciążenia sprawcy karą umowną.

Kary umowne posiadają wiele ograniczeń, które się z nimi wiążą. Zastrzeżenie kary umownej wyłącza możliwość dochodzenia dalszego odszkodowania w przypadku szkody, chyba że w umowie zostało uzgodnione inaczej.

Kara umowna powinna być określoną sumą. Z konstrukcji zapisu o karze umownej powinny wynikać jej kwotowe określenie lub chociaż podstawy do jej ustalenia. Może to być np. z góry określony procent przewoźnego bądź określona stawka pomnożona przez liczbę godzin (lub dni) opóźnienia w dostawie towaru.

W żadnym razie nie powinno się określać kary umownej przez podanie tzw. widełek. Problematyczny będzie zapis, z którego będzie wynikać, że za opóźnienie w dostawie towaru przysługuje kara umowna w wysokości do wartości przewoźnego. Taki zapis podaje górną granicę kary umownej, ale nie określa jej dokładnej sumy. W rzeczywistości pozostawia kontrahentowi przewoźnika swobodę w decyzji o kwocie kary. Sąd może w związku z tym uznać go za nieważny.