Experto24.pl https://www.experto24.pl Porady ekspertów, narzędzia, specjaliści PL-pl Thu, 25 Apr 2024 12:23:07 +0200 Jeśli szkoda powstała za granicą - nie ma szansy na rentę specjalną https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/jesli-szkoda-powstala-za-granica-nie-ma-szansy-na-rente-specjalna.html 40566418d96da99a19cc2a723ed8163f Fri, 02 Jun 2023 22:04:28 +0200 Experto24.pl Jeśli obywatel Polski ulegnie wypadkowi za granica, to nawet jeśli ma zawartą w Polsce umowę o ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej, nie dostanie renty. Nie ma także szansy na rentę wyplacaną z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego bo ten zarezerwowany jest jedynie dla szkód powstałych w Polsce. Co z nowymi przepisami? < Jeśli szkoda powstała za granicą - nie ma szansy na rentę specjalną

Jeśli szkoda powstała za granicą - nie ma szansy na rentę specjalną

Experto24.pl

Jeśli obywatel Polski ulegnie wypadkowi za granica, to nawet jeśli ma zawartą w Polsce umowę o ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej, nie dostanie renty. Nie ma także szansy na rentę wyplacaną z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego bo ten zarezerwowany jest jedynie dla szkód powstałych w Polsce. Co z nowymi przepisami? 

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny miał być rozwiązaniem dla osób które nie mogły liczyć na pomoc ze względu na wyczerpanie się sumy gwarancyjnej. Odpowiednia regulacja została uchwalona w 2019 roku w ustawie o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej. Jednak dopiero po wejściu w życie tych przepisów okazało się, że nie każdy poszkodowany może liczyć na wsparcie. 

Liczne skargi jest związane z odmową wypłaty renty przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wpływają do biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Jedna ze spraw dotyczy poszkodowanego w wypadku za granicą jeszcze w 1995 roku. Jest on obywatelem Polski miał w Polsce zawartą umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Poszkodowany jest niezdolny do pracy, a suma gwarancyjna została wyczerpana i nastąpiło to dosyć szybko - w konsekwencji pozostał bez środków do życia. 

Zobacz także: Nowe świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością od 2024 roku 

Jest to jeden z wielu przykładów który pokazuje, że przepisy dotyczące ubezpieczeniowego funduszu gwarancyjnego mogą być uznawane za przejaw nierównego traktowania. Na etapie prac legislacyjnych nic nie wskazywało na to, że intencją ustawodawcy jest ustanowienie prawa do renty jedynie dla obywateli poszkodowanych w wypadku który ma miejsce na terenie Polski.  A właśnie takie argument wystosował ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny odmawiając wypłaty renty wspomnianemu wcześniej poszkodowanemu.  W uzasadnieniu tej decyzji UFG podkreślił, że wypadek który miał miejsce za granicą nie podlega regulacji ustawowej.

Zobacz także: Zmiana zasad wypłaty świadczeń po niektórych osobach uprawnionych do emerytur pracowniczych 

W 2020 roku  Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał się z tym problemem do senatu, podkreślając, że nie ma uzasadnienia dla wykluczenia poszkodowanych w zdarzeniu mającym miejsce poza granicami kraju z praw wynikających z ustawy o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej.

Ważne: Miejsce powstania szkody nie powinno mieć znaczenia przy ocenie możliwości ubiegania się o rentę szczególną. Zróżnicowanie sytuacji osób poszkodowanych w wypadku w Polsce i osób poszkodowanych w wypadku poza granicami kraju stoi w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości.

Zobacz także: Projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 

Interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich przyniosła  efekt w postaci uchwały senatu dotyczącej wniesienia do sejmu projektu zmiany w dotychczasowych przepisach. Projekt faktycznie do sejmu wpłynął - w styczniu 2022 roku. Zgodnie z proponowanym nowym brzmieniem przepisów także poszkodowani z tytułu szkód powstałych poza Polską będą mogli korzystać z zawartych w ustawie rozwiązań.

Mimo upływu czasu i mimo kolejnych skarg które wpływają do biura Rzecznika Praw Obywatelskich nadal nie ma uchwalonych nowych przepisów. 

Zobacz także: Kwoty przychodów dodatkowych a zmniejszenia emerytury lub renty 

Źródło:

Informacja opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich - portal bip.brpo.gov.pl

Oprac. red.

szkoda, renta, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, ubezpieczenie OC, ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Przyznanie 500 Plus - czy można się odwołać? https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/przyznanie-500-plus-czy-mozna-sie-odwolac.html 8d4124d008798c512c715cb3ac49e58b Sat, 20 May 2023 15:10:10 +0200 Experto24.pl Udzielona przez właściwy organ informacja o przyznanie świadczenia wychowawczego nie jest decyzją administracyjną. Jest to jedynie czynność materialno-prawna na podstawie której zainteresowana osoba otrzymuje informację o tym, czy świadczenie zostało przyznane czy też nie. W konsekwencji, nie ma możliwości odwołania się od takiej informacji. < Przyznanie 500 Plus - czy można się odwołać?

Przyznanie 500 Plus - czy można się odwołać?

Experto24.pl

Udzielona przez właściwy organ informacja o przyznanie świadczenia wychowawczego nie jest decyzją administracyjną. Jest to jedynie czynność materialno-prawna na podstawie której zainteresowana osoba otrzymuje informację o tym, czy świadczenie zostało przyznane czy też nie. W konsekwencji, nie ma możliwości odwołania się od takiej informacji. 

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpatrywał sprawę osoby, która złożyła wniosek o świadczenie wychowawcze 500+. Wniosek został złożony 1 sierpnia, ponieważ - jak argumentował wnioskodawca - 31 lipca wypadał w niedzielę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że świadczenie wychowawcze zostało przyznane od 1 sierpnia 2022 do 31 maja 2023 r. 

Zobacz także: W 2023 roku będą zmiany w rozliczaniu zasiłku macierzyńskiego 

Z tym wnioskodawca się nie zgodził, w związku z czym wniósł pismo zatytułowane "odwołanie" w których powołał się na przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczącego sytuacji, w której koniec terminu do wykonania czynności przypada w dzień ustawowo wolny od pracy. Domagał się przyznania świadczenia także za lipiec. Co ciekawe pismo zostało rozpatrzone i Prezes ZUS wydał decyzję, w której podtrzymał w mocy "zaskarżoną decyzję", argumentując, że co do zasady wnioski zbierane są do 31 maja, a jeśli termin ten nie zostanie zachowany - świadczenie przysługuje od miesiąca w którym został złożony wniosek. 

Zobacz także: Obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia 500+ do ZUS 

Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że w omawianej sprawie faktycznie doszło do rażącego naruszenia prawa. Jego zdaniem decyzja Prezesa ZUS - jako odpowiedź na "odwołanie" została wydana pomimo braku decyzji wydanej w pierwszej instancji. 

Ważne: Pismo informujące o przyznaniu świadczenia wychowawczego nie jest decyzją administracyjną, a zatem nie można wnieść odwołania. 

Zgodnie z art. 13a ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, przyznanie przez ZUS świadczenia wychowawczego nie wymaga wydania decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia osobie ubiegającej się o świadczenie jedynie informację o przyznaniu tego świadczenia. Decyzja jest wydawana natomiast w przypadku odmowy przyznania świadczenia wychowawczego, uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia wychowawczego, czy nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego. 

Ważne: Działanie organu uwzględniającego w całości wniosek strony w przedmiocie świadczenia wychowawczego stanowi czynność materialno-techniczną, o której jest on jedynie obowiązany powiadomić wnioskodawcę. 

Zobacz także: Złożenie wniosku o 500 PLUS dla osoby niesamodzielnej 

W omawianej sprawie wnioskodawca żądał uznania innego okresu wypłaty świadczenia. W takiej sytuacji wniesione przez niego "odwołanie" powinno być przez organ potraktowany jako wniosek o zmianę prawa do świadczenia, który będzie wszczynał postępowanie w sprawie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego już przyznanego. Postępowanie to ma się zakończyć wydaniem decyzji, od której będzie przysługiwało odwołanie do organu wyższego stopnia, a w konsekwencji także skarga do sądu administracyjnego. 

Zobacz także: 800 Plus - nowa stawka świadczenia wychowawczego 

Źródło:

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 26 kwietnia 2023 r., sygn. II SA/Gd 942/22, wraz z uzasadnieniem, opublikowany w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - portal orzeczenia.nsa.gov.pl

Oprac. red.

świadczenie wychowawcze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, 500+, przyznanie 500+

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
800 Plus - nowa stawka świadczenia wychowawczego https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/800-plus-nowa-stawka-swiadczenia-wychowawczego.html 350494f8754aff56ef63f00f5f37f824 Wed, 17 May 2023 21:51:22 +0200 Experto24.pl W przedstawionym projekcie zmian w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci proponuje się zmianę wysokości świadczenia wychowawczego. Tym samym, zamiast dotychczasowego 500 plus, rodzice będą otrzymywać na każde dziecku już 800 zł.< 800 Plus - nowa stawka świadczenia wychowawczego

800 Plus - nowa stawka świadczenia wychowawczego

Experto24.pl

W przedstawionym projekcie zmian w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci proponuje się zmianę wysokości świadczenia wychowawczego. Tym samym, zamiast dotychczasowego 500 plus, rodzice będą otrzymywać na każde dziecku już 800 zł.

Przepisy, które podwyższają świadczenie wychowawcze z obecnego 500 zł na 800 zł mają wejść z mocą wsteczną - od 1 czerwca 2023 r. Nowa regulacja ma prowadzić do urealnienia wartości wypłacanego rodzicom świadczenia, które - co do zasady - ma być przeznaczane na pokrycie wydatków związanych z wychowaniem dziecka. Dotychczasowa wysokość świadczenia nie była waloryzowana od 2016 r., a sytuacja gospodarcza w ciągu tych lat bardzo się zmieniła. Realna wartość świadczenia spada przede wszystkim na skutek wysokiej inflacji. Zdaniem projektodawców, jeśli wysokość zostanie podwyższona do 800 zł, to wartość nabywcza świadczenia będzie zbliżona do wartości tego świadczenia w momencie jego wprowadzenia. 

Zobacz także:

Taka zmiana oczywiście nie pozostanie bez wpływu na obciążenia budżetu państwa. Jeśli faktycznie przepisy wejdą w życie z mocą od 1 czerwca 2023 r. to jeszcze w 2023 r. budżet będzie musiał podźwignąć kwotę 14,6 mld zł. Zasady pokrycia tej kwoty mają się jednak znaleźć w ustawie o finansach publicznych. Projekt zakłada jedynie, że minister finansów dokona na wniosek ministra właściwego do spraw rodziny, działającego w porozumieniu z właściwymi dysponentami określonych części budżetowych, przeniesień wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, działami, rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków, z przeznaczeniem na zadania wynikające z ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Będzie miał na to 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy. 

Projektodawcy zauważają także, że nowe przepisy będą miały wpływ na działalność mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców - jednak przewidywane skutki odnoszą się jedynie do potencjalnie zwiększonego popytu na towary i usługi oferowane przez tych przedsiębiorców. Trzeba jednak pamiętać, że pieniądze na zwiększone świadczenie trzeba także skądś znaleźć, a więc druga strona skutków podwyższenia świadczenia wychowawczego, będzie dotyczyła dodatkowych obciążeń, które też dotkną tych przedsiębiorców oraz innych obywateli. Wzrost świadczenia wychowawczego nie pomoże także w walce z inflacją.

Zobacz także: Złożenie wniosku o 500 PLUS dla osoby niesamodzielnej 

Źródło:

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci opublikowany w wykazie projektów ustaw, którym jeszcze nie został nadany numer druku na oficjalnej stronie internetowej Sejmu Rp - portal sejm.gov.pl

Oprac. red.

500+, świadczenie wychowawcze, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Czy ZUS mógł stworzyć wspólnika iluzorycznego? https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/czy-zus-mogl-stworzyc-wspolnika-iluzorycznego.html 6c3d84e51fd525ef26b6b42b5b264b97 Wed, 03 May 2023 13:48:21 +0200 Experto24.pl Problemy z interpretacją przepisów, która prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wykreowania instytucji wspólnika iluzorycznego nie znika. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, że ZUS przyjmując taką konstrukcję, wyciąga konsekwencje wobec przedsiębiorców. W ich obronie interweniuje Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, prosząc resort rodziny i polityki społecznej o wyjaśnienia.< Czy ZUS mógł stworzyć wspólnika iluzorycznego?

Czy ZUS mógł stworzyć wspólnika iluzorycznego?

Experto24.pl

Problemy z interpretacją przepisów, która prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wykreowania instytucji wspólnika iluzorycznego nie znika. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, że ZUS przyjmując taką konstrukcję, wyciąga konsekwencje wobec przedsiębiorców. W ich obronie interweniuje Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, prosząc resort rodziny i polityki społecznej o wyjaśnienia.

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców prosi w swoim wniosku, aby Ministerstwo Rodziny i Polityki społecznej wskazało podstawę prawną, dającą uzasadnienie dla takiego działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które prowadzi do tworzenia nowych instytucji prawnych - jakim jest przyjmowana przez ZUS instytucja "nieustawowego wspólnika iluzorycznego". Zdaniem Rzecznika takie działanie jest sprzeczne z jedną z podstawowych zasad Konstytucji Biznesu, zgodnie z którą to co nie jest zabronione prawem, jest dozwolone. Ma to swoje odzwierciedlenie także w ustawie - Prawo przedsiębiorców, która w art. 8 stanowi, że przedsiębiorca może może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa, a do określonego zachowania może go zobowiązać jedynie przepis prawa.

O problemie interpretacji ZUS pisaliśmy także w artykule Wspólnik iluzoryczny - nadużycie wspólnika czy ZUS?  w którym przedstawiamy stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczących wspólnika iluzorycznego. RPO podkreślał w swoim wystąpieniu, że nie ma żadnych przepisów prawnych, w których możliwość zatrudnienia wspólnika przez spółkę wieloosobową jest uzależnione od wielkości posiadanych udziałów. ZUS nie jest jego zdaniem kompetentny do oceniania skutków majątkowych działania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Ważne: W odpowiedzi na interpelację poselską resort rodziny wyraźnie wskazał, że nie ma wyraźnych regulacji ani orzecznictwa, które wskazują granice liczy udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, która przesądziłaby o tym, że wspólnik powinien zostać uznany za wspólnika iluzorycznego.

Zobacz także: Kontrola ZUS nie może trwać w nieskończoność 

Z koncepcją wspólnika iluzorycznego nie zgadza się również Rzecznik MŚP. Podkreśla on, że nie można pozwolić na taką sytuację, by podmiot będący zgodnie z przepisami prawa spółką wieloosobową, był narażony na to, że zostanie uznany za spółkę jednoosobową, co w konsekwencji doprowadzi do istotnej zmiany w kwalifikacji praw wspólników z zakresu ubezpieczenia społecznego. Sytuacja jest niedopuszczalna, szczególnie ze względu na fakt, że taka zmiana kwalifikacji następuje na podstawie decyzji organu rentowego, która jest wydana w niedającym się przewidzieć momencie i jest podjęta wbrew Kodeksowi spółek handlowych, wbrew wpisom widniejącym w KRS i na podstawie nieuzasadnionych przesłanek.

Zobacz także: Kontrola z ZUS: zawarcie umowy pozornej – jakie skutki dla pracodawcy 

Zaakceptowanie takiego działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prowadziłoby do zaakceptowania tego, że organ rentowy lub sąd może ustalić na podstawie niedających się przewidzieć przesłanek i jedynie w ramach swojego uznania, że spółka z o.o. na potrzeby przepisów o ubezpieczeniach społecznych ma charakter spółki jednoosobowej, choć w rzeczywistości i na podstawie przepisów KSH jest dwuosobowa. Istnieje niebezpieczeństwo, że rozszerzy się to również na spółki wieloosobowe, w których jeden ze wspólników ma większość udziałów.

Trzeba również wyraźnie podkreślić, że gdyby celem ustawodawcy było wprowadzenie granicy liczby udziałów dla uznania, że spółka jest wieloosobowa - to wprowadziłby to do ustawy, bądź dał wyraźną dyspozycję w przepisach ustawy dla sądów bądź też Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do ustalania tego w indywidualnej sprawie, wskazując kryteria takiej oceny. Jednak nie ma uzasadnienia prawnego dla takich działań w obecnym stanie prawnym.

Jaka będzie odpowiedź Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej?

Zobacz także: ZPP: przedsiębiorcy w Polsce są nadmiernie kontrolowani 

Źródło:

Informacja opublikowana na oficjalnej stronie internetowej Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców - portal rzecznikmsp.gov.pl

Oprac. red.

wspólnik iluzoryczny, spółka jednoosobowa, spółka wieloosobowa, ubezpieczenia społeczne,

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Zasiłek macierzyński po 26 kwietnia 2023 r. https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/zasilek-macierzynski-po-26-kwietnia-2023-r.html 242517a1b1630ddb5d3e6fef98e125a2 Wed, 26 Apr 2023 21:57:18 +0200 Experto24.pl Od 26 kwietnia zaczęły obowiązywać nowe przepisy Kodeksu pracy, a to z kolei wprowadza także zmiany w zakresie okresu wypłaty i zasad wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Co się zmieni? < Zasiłek macierzyński po 26 kwietnia 2023 r.

Zasiłek macierzyński po 26 kwietnia 2023 r.

Experto24.pl

Od 26 kwietnia zaczęły obowiązywać nowe przepisy Kodeksu pracy, a to z kolei wprowadza także zmiany w zakresie okresu wypłaty i zasad wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Co się zmieni? 

Długość urlopu rodzicielskiego

W okresie urlopu rodzicielskiego - określonego w przepisach ustawy - Kodeks pracy, przysługuje zasiłek macierzyński. Nowe przepisy wydłużyły czas urlopu rodzicielskiego, w związku z czym także okres, w którym można korzystać z omawianego świadczenia się wydłużył. Istnieje pewna zależność między liczbą dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub jednocześnie przyjętych na wychowanie a długością okresu w którym wypłacany jest zasiłek macierzyński. 

Zobacz koniecznie: Zasiłek macierzyński 2023 – zmiany od 26 kwietnia 2023 r. i nowe formularze ZUS 

W przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie 1 dziecka - to czas 41 tygodni, oraz odpowiednio w przypadku 2 lub więcej dzieci - 43 tygodnie. Przepisy mówią również o okresie 38 tygodni co dotyczy:
a) niezawodowej rodziny zastępczej, która przyjęła na wychowanie dziecko do lat 7, a w przypadku dziecka z odroczonym obowiązkiem szkolnym - do lat 10.
b) przyjęcie na wychowanie dziecka do lat 14 przez osobę ubezpieczoną, która jednocześnie złoży wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. 

Zobacz także: Kodeks pracy: zmiany w urlopach rodzicielskich od 26 kwietnia 2023 r. 

Zaświadczenie “Za życiem”

Znaczący wydłużony okres pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego dotyczy urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka posiadającego zaświadczenie wydane na podstawie ustawy "Za życiem". Zaświadczenie to wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego ze specjalizacją drugiego stopnia lub tytułem specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej. Stwierdzone jest w nim ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalna choroba zagrażająca życiu dziecka, która powstała w okresie prenatalnym bądź w czasie porodu. Aby skorzystać z wydłużonego okresu pobierania zasiłku rodzicielskiego, konieczne jest złożenie oświadczenia, że dziecko ma opisane wcześniej zaświadczenie. 

Zobacz także: Zmiany w zasiłkach macierzyńskich i urlopach rodzicielskich w 2023 roku 

W tym przypadku okres pobierania zasiłku w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka wynosi 65 tygodni, w przypadku 2 lub więcej dzieci - 67 tygodni. Natomiast w przypadku:
a) niezawodowej rodziny zastępczej, która przyjęła na wychowanie dziecko do lat 7, a w przypadku dziecka z odroczonym obowiązkiem szkolnym - do lat 10.
b) przyjęcie na wychowanie dziecka do lat 14 przez osobę ubezpieczoną, która jednocześnie złoży wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.
- okres pobierania zasiłku został ustalony na 62 tygodnie. 

Nieprzenoszalne 9 tygodni

Rodzice mogą się podzielić urlopem rodzicielskim. Muszą jednak pamiętać, że każdemu z nich przysługuje wyłączne prawo do skorzystania z 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie mogą przenieść na drugiego rodzica. 

Zobacz także: Pracownik 26 kwietnia 2023 r. przebywa na urlopie rodzicielskim – czy stosować zmiany z Kodeksu pracy 

Wysokość zasiłku rodzicielskiego 

W przypadku złożenia do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie wniosku o zasiłek macierzyński za okres:
- urlopu macierzyńskiego lub
- urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i
- urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (tzw. długi wniosek)
wysokość zasiłku macierzyńskiego będzie wynosiła 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. 

Ważne: Długo wniosek o zasiłek macierzyński nie może dotyczyć "nieprzenoszalnych" tygodni urlopu rodzicielskiego. W tym okresie zasiłek wynosi 70% podstawy wymiaru. 

Zobacz także: Kodeks pracy: od 26 kwietnia 2023 r. pracodawcy muszą stosować 10 zmian w umowach o pracę – pobierz praktyczne zestawienie 

Źródło:

Informacja opublikowana na oficjalnej stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - portal zus.pl

Oprac. red.

zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy, świadczenia z ZUS, urlop rodzicielski, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Dyskryminacja w bonach turystycznych https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/dyskryminacja-w-bonach-turystycznych.html 2796d17ee36e6f52dae0deb0486ca361 Wed, 22 Mar 2023 21:07:29 +0100 Experto24.pl Grupa opiekunów i ich dzieci nie może skorzystać z bonu turystycznego. Nie jest to możliwe mimo tego, że dzieci urodziły się w okresie, który uprawnia do skorzystania z bonu. Kto należy do tej grupy i dlaczego? < Dyskryminacja w bonach turystycznych

Dyskryminacja w bonach turystycznych

Experto24.pl

Grupa opiekunów i ich dzieci nie może skorzystać z bonu turystycznego. Nie jest to możliwe mimo tego, że dzieci urodziły się w okresie, który uprawnia do skorzystania z bonu. Kto należy do tej grupy i dlaczego? 

Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje do ministra sportu i turystyki o zmianę przepisów w zakresie bonu turystycznego. Konieczność zmiany wynika z wyłączenia z możliwości skorzystania z bonu, w przypadku gdy opiekunowie dzieci nabyli uprawnienia do świadczenia wychowawczego po 31 grudnia 2021 r. Nie zmienia tego nawet fakt, że dzieci urodziły się w okresie, który uprawnia je do skorzystania z tych dodatkowych środków. 

Trzeba zaznaczyć, że prawo do skorzystania z bonu turystycznego nie jest prawem samoistnym. Jest ono ściśle związane z prawem do innych świadczeń, przede wszystkim do świadczenia 500+ i nie przysługuje osobie, która to świadczenie nabyła po 31 grudnia 2021 r. Wspomniana granica została ustanowiona w art. 4 ustawy o Polskim Bonie Turystycznym. 

Zobacz także: Polski Bon Turystyczny na ostatniej prostej 

Wyłączenie to jest szczególnie niesprawiedliwe w przypadku, gdy poprzedni opiekunowie dziecka mieli co prawda przyznane prawo do bonu turystycznego, jednak z niego nie skorzystali. Mimo to nowy opiekun nie ma szansy na wykorzystanie bonu, aby zagwarantować dziecku być może ciekawsze usługi turystyczne bądź rekreacyjne. 

Rzecznik Praw Obywatelskich twierdzi, że w takiej sytuacji, jeśli nowy opiekun wyraża taką chęć, powinien mieć możliwość wykorzystania bonu turystycznego na rzecz dziecka pozostającego pod jego pieczą. 

Departament Turystyki na wcześniejsze apele RPO odpowiedział, że wprowadzenie takiego uprawnienia wymaga zmiany treści art. 4 ust. 1 ustawy o Polskim Bonie Turystycznym, aby jasno z niego wynikało, że osoby które uzyskały prawo do świadczenia wychowawczego lub dodatku mogły także otrzymać prawo do bonu. Inna propozycja polegała na wprowadzeniu regulacji, na podstawie której istniałaby możliwość przeniesienia prawa do świadczenia w formie bonu na inną osobę, szczególnie jeśli osoba ta sprawuje opiekę nad dzieckiem, której początek nastąpił od 1 stycznia 2023 r.

Zobacz także: „Polska Zobacz Więcej – Weekend za pół ceny” – ruszyła rejestracja przedsiębiorców z branży turystycznej 

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że jedynym celem który przyświecał stworzeniu Polskiego Bonu Turystycznego nie było wsparcie sektora turystyki, który mocno odczuł negatywne skutki lockdownów spowodowanych COVID. Celem tym było również udzielenie wsparcia przede wszystkim dzieciom, które dzięki bonom mogą pełniej realizować potrzeby dotyczące turystyki. Trudno uzasadnić wyłączenie z tej możliwości grona dzieci znajdujących się pod pieczą zastępczą. 

Zobacz także: Zmiany w urlopie rodzicielskim – jak będą funkcjonowały w praktyce 

Źródło:

Informacja opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich na jego oficjalnej stronie internetowej - portal bip.brpo.gov.pl

Oprac. red.

piecza zastępcza, świadczenia ZUS, bon turystyczny, Polski Bon Turystyczny, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Jednorazowe odszkodowanie w razie śmierci rencisty https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/jednorazowe-odszkodowanie-w-razie-smierci-rencisty.html 2e2b009adc1f27d4c87de1f2463a714d Sat, 11 Mar 2023 10:39:43 +0100 Experto24.pl Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych jednorazowe odszkodowanie przysługuje także - po spełnieniu określonych warunków - w przypadku śmierci rencisty. Jednak ogólny zapis art. 13 ust. 1 zdanie 2 wspomnianego aktu prawnego budzi wątpliwości związane z tymi właśnie warunkami wypłaty odszkodowania. Wyjaśniał je Sąd Najwyższy w podjętej niedawno uchwale. < Jednorazowe odszkodowanie w razie śmierci rencisty

Jednorazowe odszkodowanie w razie śmierci rencisty

Experto24.pl

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych jednorazowe odszkodowanie przysługuje także - po spełnieniu określonych warunków - w przypadku śmierci rencisty. Jednak ogólny zapis art. 13 ust. 1 zdanie 2 wspomnianego aktu prawnego budzi wątpliwości związane z tymi właśnie warunkami wypłaty odszkodowania. Wyjaśniał je Sąd Najwyższy w podjętej niedawno uchwale. 

Członkom rodziny osoby ubezpieczonej przysługuje jednorazowe odszkodowanie, jeśli zmarła ona na skutek:
a) wypadku przy pracy
b) choroby zawodowej.

Decyduje o tym art. 13 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W zdaniu drugim przywołany przepis przesądza, że odszkodowanie to przysługuje również w przypadku śmierci spowodowanej wypadkiem przy pracy lub choroby zawodowej, rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia społecznego. 

Zobacz także: Jak zakwalifikować wypadek przed drzwiami zakładu pracy przed rozpoczęciem pracy? 

Na gruncie tego stwierdzenia pojawiły się pewne wątpliwości, dotyczące zastosowania regulacji w praktyce. Dotyczyły one momentu powstania tego uprawnienia. Sąd nie był bowiem pewien, czy uprawnienie do jednorazowego odszkodowania wynika z mocy prawa, czy jego otrzymanie przez członków rodziny jest uzależnione od posiadania przez ubezpieczonego w chwili śmierci ustalonego przez organ rentowy w drodze decyzji administracyjnej prawa do renty? 

Zobacz także: Jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy a brak zwolnienia lekarskiego 

Oceniając sytuację odszkodowań wypłacanych na skutek śmierci w wyniku choroby zawodowej lub wypadku przy pracy, która dotknęła rencisty, Sąd Najwyższy stwierdził w swojej uchwale z 14 grudnia 2022 r. (sygn. III UZP 4/22), że odszkodowanie będzie należne członkom rodziny ubezpieczonego rencisty jeśli ma on ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a dodatkowo spełnia ustawowe przesłanki do przyznania mu prawa do renty w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. 

Przy tej okazji warto także zwrócić uwagę na zawarte w przepisie określenie, "w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej". Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2018 r. (sygn. II UK 652/16) określenie "wskutek" choroby lub wypadku przy pracy musi być rozumiane jako obiektywnie istniejące następstwo. Jednak zdaniem SN nie ma konieczności, aby choroba zawodowa lub wypadek był wyłączną przyczyną zgonu. Sąd Najwyższy wyjaśnił w orzeczeniu, że musi to być jedynie przyczyna istotna, co oznacza, że bez wywołanych przez nią powikłań zgon by nie nastąpił, bo pozostałe schodzenia nie spowodowałyby śmierci. 

Zobacz także: Jak zakwalifikować wypadek w pracy zgłoszony po dłuższym czasie z powodu wykrycia krwiaka? 

Źródło:

Teza uchwały podjętej przez 3 sędziów Sądu Najwyższego w dniu 14 grudnia 2022 r., sygn. III UZP 4/22, opublikowana na oficjalnej stronie internetowej Sądu Najwyższego - portal sn.pl

Oprac. red.

rencista, wypadek przy pracy, choroba zawodowa, renta, ubezpieczenie wypadkowe, organ rentowy

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Spłacanie zadłużenia w formie ratalnej nie pozbawi zasiłku https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/splacanie-zadluzenia-w-formie-ratalnej-nie-pozbawi-zasilku.html ba07869c3df70d5a2f44d4711ef6a54b Thu, 09 Mar 2023 20:38:03 +0100 Experto24.pl Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców interweniował w sprawie przedsiębiorców, którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił prawa do wypłaty zasiłków chorobowych, macierzyńskich czy opiekuńczych. Uzasadniał to faktem, że ubezpieczeni posiadają zadłużenia. Jednak nie brał pod uwagę, że spłacali je w formie ratalnej. < Spłacanie zadłużenia w formie ratalnej nie pozbawi zasiłku

Spłacanie zadłużenia w formie ratalnej nie pozbawi zasiłku

Experto24.pl

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców interweniował w sprawie przedsiębiorców, którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił prawa do wypłaty zasiłków chorobowych, macierzyńskich czy opiekuńczych. Uzasadniał to faktem, że ubezpieczeni posiadają zadłużenia. Jednak nie brał pod uwagę, że spłacali je w formie ratalnej. 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych dość sztywno potraktował fakt zadłużenia w składkach na ubezpieczenia społeczne, odmawiając wypłaty świadczeń także osobom, które spłacały zadłużenia w ratach, zgodnie z ustaleniami z ZUS. Tak było właśnie w przypadku osób, które zgłosiły się po pomoc do Rzecznika - terminowo spłacali swoje raty, niejednokrotnie mieli nawet nadpłaty składek, a nawet dysponowali zaświadczeniem o niezaleganiu z należnościami wobec ZUS. 

Zobacz także: Zbieg egzekucji komorniczych – który komornik prowadzi egzekucję z wynagrodzenia 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w nieprawidłowy sposób zinterpretował art. 2a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z brzmieniem przywołanego przepisu, traci prawo do wypłaty świadczeń przedsiębiorca, który posiada zadłużenie w wysokości przekraczającej 1% minimalnego wynagrodzenia. Nie ma on prawa do świadczeń aż do momentu całkowitej spłaty zadłużenia. 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że ratalne spłacanie zaległości jest równoznaczne z występowaniem zadłużenia u przedsiębiorcy jako płatnika składek, nawet jeśli terminowo spłacał swoje raty.

Dzięki interwencji Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, udało się te wypłaty odblokować i ubezpieczeni mogą korzystać z zasiłków chorobowych, opiekuńczych czy zasiłku macierzyńskiego. 

Zobacz także: Zasiłki macierzyńskie zwolnione z podatku dochodowego 

Rzecznik Małych i Średnich przedsiębiorców interweniował w sprawie ubezpieczonych zarówno u ministra rodziny i polityki społecznej, jak i Prezesa ZUS oraz w poszczególnych oddziałach Zakładu. Podkreślał w swoich wystąpieniach, że przywołany przepis oczywiście miał na celu dyscyplinowanie przedsiębiorców, którzy mieli nie dopuszczać do zadłużenia, jednak intencją nie było wyeliminowanie z kręgu uprawnionych do wypłaty świadczeń osób, które rzetelnie realizują swoje obowiązki wynikające z porozumienia z ZUS dotyczącego ratalnej spłaty zaległości. 

W dniu 16 grudnia 2022 r. weszła w życie ustawa, która rozstrzygnęła wątpliwości w kwestii prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego osób spłacających raty.

Ważne: Zgodnie z nowymi przepisami, przedsiębiorca, który terminowo reguluje należności wobec ZUS w ramach układu ratalnego nie jest traktowany jako osoba posiadająca zadłużenie w ZUS. 

Zobacz także: Płatnik nie utraci prawa do świadczeń ZUS mimo zadłużenia. Sprawdź pod jakimi warunkami 

Źródło:

Informacja opublikowana na oficjalnej stronie internetowej Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców - portal rzecznikmsp.gov.pl

Oprac. red.

zadłużenie w ZUS, ubezpieczenia społeczne, zaległość, składki na ubezpieczenia społeczne, prawo do zasiłku, prawo do świadczeń z ZUS, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Wspólnik iluzoryczny - nadużycie wspólnika czy ZUS? https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/wspolnik-iluzoryczny-naduzycie-wspolnika-czy-zus.html 3102833c45253be87e919a95255283bb Thu, 09 Mar 2023 14:11:33 +0100 Experto24.pl Koncepcja wspólnika iluzorycznego jest wypracowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jednak przyjmują ją także sądy. Czy jednak polskie prawo daje ZUSowi kompetencje do oceny relacji majątkowych w spółkach z o.o.? Swoje stanowisko na ten temat przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich. < Wspólnik iluzoryczny - nadużycie wspólnika czy ZUS?

Wspólnik iluzoryczny - nadużycie wspólnika czy ZUS?

Experto24.pl

Koncepcja wspólnika iluzorycznego jest wypracowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jednak przyjmują ją także sądy. Czy jednak polskie prawo daje ZUSowi kompetencje do oceny relacji majątkowych w spółkach z o.o.? Swoje stanowisko na ten temat przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich. 

Kim jest wspólnik iluzoryczny? Zakład Ubezpieczeń Społecznych na równi traktuje spółkę jednoosobową, w której jest jeden wspólnik, ze spółką wieloosobową, w której jednak drugi wspólnik jest iluzoryczny, jest figurantem. 

Zobacz także: Kontrola z ZUS: zawarcie umowy pozornej – jakie skutki dla pracodawcy 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przypadku wspólników iluzorycznych jest dość bezwzględny. RPO podczas swojego wystąpienia przedstawił przykład spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jest dwóch wspólników - jeden ma 90% udziałów, drugi 10%. Spółka na umowę o pracę zatrudnia wspólnika większościowego, odprowadzając od niego składki. Kiedy po latach osoba ta zapadała na ciężką chorobę ZUS odmówił zasiłku chorobowego, stwierdzając, że umowa o pracę była od początku nieważna, więc nie ma także tytułu do ubezpieczeń. Zakład uznaje bowiem w takiej sytuacji, że mniejszościowy wspólnik był zaproszony do współpracy jedynie po to, aby obejść przepisy. Sądy niestety przyznają rację ZUS, a w konsekwencji wiele osób pozostaje w takiej sytuacji bez środków do życia. 

Czy jednak takie zachowanie państwa i państwowych organów, wobec obywatela da się obronić? 

RPO wyraźnie podkreśla, że prawo nie uzależnia możliwości zatrudnienia wspólnika przez spółkę wieloosobową od wielkości posiadanych przez niego udziałów. ZUS przyjął koncepcję wspólnika iluzorycznego, sądy to niejako zatwierdziły, tyle że nie ma przepisów pozwalających tej instytucji oceniać stosunków majątkowych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie ma żadnej regulacji, na podstawie której można byłoby uznać wspólnika posiadającego co najmniej 90% udziałów za jedynego wspólnika spółki. 

Zobacz także: Kontrola ZUS nie może trwać w nieskończoność 

Oczywiście takie ułożenie wielkości udziałów może służyć obejściu przepisów, jednak nie można zaakceptować sytuacji, w której organy państwowe przyjmują takie domniemanie bez wyraźnej podstawy prawnej. Trzeba pamiętać, że takie oceny mogą prowadzić do ograniczenia działalności gospodarczej, a ta może być ograniczana jedynie na podstawie ustawy. 

RPO zwraca także uwagę na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w 2016 r. wydał wyrok w analogicznej sprawie. Przesądził w nim, że osoba regularnie opłacająca przewidziane prawem składki, które w przypadku pojawienia się określonego ryzyka mają zagwarantować określone świadczenie ze środków publicznych, ma uzasadnione oczekiwanie, ekspektatywę uzyskania w przyszłości prawa majątkowego. Takie oczekiwanie podlega ochronie. 

Analogicznie wypowiada się także Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 64 Konstytucji. Biorąc to pod uwagę trudno zaakceptować polską praktykę, która pozwala zakwestionować tytuł do ubezpieczenia i jeszcze na dodatek działa z mocą wsteczną, pozbawiając danej osoby świadczeń. Pozbawia to prawa majątkowego na podstawie aktu stosowania prawa, a nie na podstawie ustawy - a taka praktyka, co RPO wyraźnie zaznacza, jest nie do zaakceptowania. 

Możliwość walki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z nadużyciami powinna być zagwarantowana przez ustawodawcę w odpowiednich przepisach, co także pozwalałaby chronić zaufanie obywateli do państwa i dawało pewność prawa. 

Zobacz także: ZPP: przedsiębiorcy w Polsce są nadmiernie kontrolowani 

Źródło:

Informacja opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich na jego oficjalnej stronie internetowej - portal bip.brpo.gov.pl

Oprac. red.

wspólnik iluzoryczny, spółka jednoosobowa, spółka wieloosobowa, ubezpieczenia społeczne, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>
Waloryzacja emerytur w 2023 r. https://www.experto24.pl/zus-i-place/swiadczenia-zus/waloryzacja-emerytur-w-2023-r.html 0783dd54bcdb383f56e379f6f9cba970 Mon, 13 Feb 2023 21:12:40 +0100 Experto24.pl Resort rodziny i polityki społecznej chwali się rekordowymi podwyżkami dla emerytów. Zgodnie z prognozą, wskaźnik waloryzacji sięgnie w tym roku 114,8% a podwyżka nie będzie mogła wynosić mniej niż 250 zł. brutto. Na nową wysokość świadczeń emeryci będą mogli liczyć od 1 marca 2023 r. < Waloryzacja emerytur w 2023 r.

Waloryzacja emerytur w 2023 r.

Experto24.pl

Resort rodziny i polityki społecznej chwali się rekordowymi podwyżkami dla emerytów. Zgodnie z prognozą, wskaźnik waloryzacji sięgnie w tym roku 114,8% a podwyżka nie będzie mogła wynosić mniej niż 250 zł. brutto. Na nową wysokość świadczeń emeryci będą mogli liczyć od 1 marca 2023 r. 

Zgodnie z twierdzeniami resortu rodziny wskaźnika waloryzacji na poziomie 114,8% nie przewidywano nawet w prognozach. Dodatkowo podkreśla, że podwyżka w tym roku będzie także determinowana kwotą minimalną, którą ustalono na poziomie 250 zł. brutto - a zatem na rękę emeryt bądź rencista otrzyma kwotę 227,50 zł. W 2023 r. zastosowano więc kwotowo-procentową waloryzację. W budżecie, na tegoroczną waloryzację świadczeń dla emerytów zabezpieczono ponad 44 miliardy złotych. 

Zobacz także: Czym ma być emerytura stażowa – sprawdzamy dwa projekty ustaw 

Emerytury są waloryzowane każdego roku. Wskaźnik waloryzacji jest wskaźnikiem ustawowym i jest to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. 

Każdego roku waloryzacja świadczeń następuje 1 marca. 

Średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów wyniósł zgodnie z ogłoszeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - 114,8%. Realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2022 r. w stosunku do 2021 r. niestety nie było - wskaźnik ten jest mniejszy o 2,1 procenta. W związku z tym przyjęty od 1 marca wskaźnik waloryzacji rent i emerytur wynosi 114,8%. O wskaźnik waloryzacji zostaną także podwyższone dodatki do świadczeń. 

Zobacz także: Jak będą wyliczane przyszłe emerytury 

O ile w procentowym zestawieniu wygląda to całkiem obiecująco, to przejdźmy do liczb - 1 588,44 zł - tyle właśnie wyniesie od 1 marca 2023 r. najniższa emerytura, najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renta rodzinna i renta socjalna. 

Pozostałe kwoty przytoczone przez resort, które obowiązują od 1 marca to:

  1. 1191,33 zł - najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy
  2. 1600,70 zł - świadczenie przedemerytalne
  3. 294,39 zł - dodatek pielęgnacyjny, za tajne nauczanie, dodatek kombatancki
  4. 2157,80 zł - kwota miesięczna uprawniająca do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

Zobacz także: Rząd chce zwiększyć emerytury rolnicze w 2023 roku https://www.portalfk.pl/swiadczenia/rzad-chce-zwiekszyc-emerytury-rolnicze-w-2023-roku-38668.html?cid=K005DY&utm_source=experto24_pl&utm_medium=link&utm_campaign=HH_swiadczenia-85

Źródło:

Informacja opublikowana na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej - portal gov.pl

Oprac. red

świadczenie emerytalne, emerytura, wysokość emerytury, waloryzacja emerytur, 

2024 © Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
]]>