Wystąpienie do sądu z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy nie jest roszczeniem i nie ulega przedawnieniu – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2006 r. Przedawniają się tylko roszczenia z ustalonego stosunku pracy, np. roszczenie o wypłacenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Warto o tym pamiętać, zawierając niezgodnie z prawem umowę zlecenia zamiast umowy o pracę.
Umowa zlecenia co do zasady jest odpłatna, chyba że strony ustalą w niej, iż zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania zlecenia bez wynagrodzenia. Jednak to nie wszystkie różnice. Jeżeli zlecenie jest odpłatne, wynagrodzenie należy się dopiero po wykonaniu zlecenia, o ile inny termin wypłaty nie wynika z samej umowy albo z przepisów szczególnych. Bardzo często w umowach zlecenia znajdują się zapisy, że wynagrodzenie za ich wykonanie wypłacane będzie co miesiąc po otrzymaniu rachunku od zleceniobiorcy.
Zleceniobiorca nie musi sam wykonywać czynności objętych zleceniem. Zgodnie bowiem z art. 738 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: kc) przyjmujący zlecenie może powierzyć jego wykonanie osobie trzeciej, pod warunkiem jednak że możliwość taka wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności.
Przykład:
Zleceniobiorca uległ wypadkowi samochodowemu, w związku z czym przez okres 2 miesięcy będzie niezdolny do pracy. W tej sytuacji zastąpił go syn. Zgodnie z art. 738 § 1 kc powinien niezwłocznie powiadomić zleceniodawcę o osobie i miejscu zamieszkania swojego zastępcy. Odpowiedzialny będzie wówczas tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
Umowę cywilnoprawną można wypowiedzieć w każdym momencie
Jeżeli zlecenie jest odpłatne i wypowiedzenie umowy przez zleceniobiorcę nastąpiło bez ważnego powodu, powinien on naprawić szkodę. Natomiast jeśli wypowiadającym jest zleceniodawca, musi zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego wykonania zlecenia. Jeśli zlecenie było odpłatne, będzie musiał wypłacić zleceniobiorcy część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom. Gdy wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien również naprawić szkodę.
Różnice między umową zlecenia a umową o pracę
Umowa zlecenia
|
Umowa o pracę
|
Może być nieodpłatna, jeśli odpowiedni zapis znajdzie się
w umowie
|
Zawsze jest odpłatna. Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia.
|
Zleceniobiorców nie obowiązuje pojęcie wynagrodzenia
minimalnego.
|
Pensje pracowników nie mogą być niższe od
aktualnego wynagrodzenia minimalnego –
w 2013 r. jest to kwota 1.600 zł lub 1.280 zł
w pierwszym roku pracy (przy zatrudnieniu na pełnym
etacie).
|
Wysokość wynagrodzenia ustalana jest przez strony umowy
nie regulują żadne przepisy odrębne.
|
Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia pracodawca musi
uwzględniać obowiązujące w firmie przepisy – zarówno powszechne (ustawy,
rozporządzenia), jak i zakładowe (układy zbiorowe pracy, regulaminy
wynagradzania).
|
Po spełnieniu określonych warunków praca może być
świadczona przez osoby trzecie
|
Praca musi być świadczona osobiście przez pracownika.
|
Zleceniobiorcy nie mają prawa do urlopów wypoczynkowych
oraz innych świadczeń pracowniczych, chyba że umowa
zawiera odpowiedni zapis przyznający im takie uprawnienia
|
Pracownicy mają prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego
i wielu innych świadczeń pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy.
|
Zleceniobiorcy sami
organizują sobie czas pracy
|
Pracownicy wykonują pracę w miejscu i czasie wyznaczonych
przez pracodawcę i pod jego kierownictwem
|
Umowa zlecenia może być wypowiedziana w każdym momencie i
to nawet „z dnia na dzień” – zarówno przez zleceniodawcę, jak i
zleceniobiorcę.
|
Możliwości wypowiedzenia umowy o pracę
są znacznie ograniczone.
|
Źródło: Wyrok SN w z 6 października 2006 r. (sygn. akt V CSK 183/06).
Podstawa prawna:
- art. 291 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Paulina Rybicka-Telec, prawnik
Zobacz także: