Umowa spółki – indywidualne uprawnienia wspólników

Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi rodzajami dodatkowych uprawnień jest inny sposób związania ich ze wspólnikiem. W przypadku bowiem udziałów uprzywilejowanych prawa z nich wynikające będą funkcjonować także po ich sprzedaży. Nabywca takich udziałów będzie mógł zatem korzystać z przypisanych do nich prerogatyw. Przyznanie natomiast uprawnień konkretnemu wspólnikowi ma tę cechę, że wygasają one z chwilą utraty członkostwa w spółce przez danego udziałowca.

Z drugiej wszakże strony są one niezależne od liczby posiadanych przez niego udziałów. Stąd też będzie mógł z nich korzystać nawet w przypadku posiadania wyłącznie jednego udziału w spółce. W obu jednakże przypadkach rodzaje uprzywilejowania muszą dla swojej skuteczności zostać opisane w umowie spółki.

Uprzywilejowanie udziałów może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub sposobu uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Z tym że ustawodawca wprowadza tutaj dodatkowe obostrzenia. I tak, na jeden udział nie może przypadać więcej niż trzy głosy na zgromadzeniu, a dywidenda przypadająca na udział uprzywilejowany nie może być większa niż 150% dywidendy przypadającej na udział nieuprzywilejowany.

Możliwe jest także zastrzeżenie pierwszeństwa wypłaty dywidendy na rzecz uprawnionego wspólnika. W ustawie natomiast brak jest wskazań co do sposobu uprzywilejowania udziałów w zakresie podziału majątku polikwidacyjnego spółki. Ten rodzaj uprawnień może obejmować bądź pierwszeństwo w zwrocie wniesionych przez danego wspólnika wkładów, bądź też obejmować gwarancję wypłaty określonej kwoty z tytułu likwidacji spółki.

Indywidualne przywileje wspólnika mogą zaś obejmować bardzo różne uprawnienia. Należy wśród nich wskazać w szczególności na następujące kategorie

uprawnienia wewnątrzkorporacyjne,
uprawnienia zarządcze,
uprawnienia funkcyjne.

Do pierwszej grupy zalicza się: prawo powoływania lub odwoływania członka/ów organów spółki, uprawnienie do zwoływania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Uprawnienia zarządcze to przede wszystkim prawo wyrażania zgody na dokonanie określonych czynności przez spółkę lub spokrewnione z nim prawo sprzeciwu (weta) wobec takich czynności.

Wreszcie, prawa funkcyjne to przykładowo zastrzeżenie w umowie spółki, że funkcję jej likwidatora piastować będzie określony wspólnik bądź też reprezentować on będzie spółkę w umowach zawieranych z członkami jej organów.

Umowa spółki z o.o. może zawierać wszystkie z wymienionych albo tylko niektóre uprzywilejowania wspólnika lub jego udziałów. Możliwe jest także wprowadzenie jeszcze innych uprawnień osobistych, o ile nie będą one sprzeczne z istotą spółki z o.o. Nie mogą więc prowadzić do faktycznego ukształtowania spółki na wzór spółki osobowej, tj. oddania funkcji zarządczych wyłącznie jej wspólnikom, a także do nadmiernego uprzywilejowania jednego spośród wspólników względem pozostałych.