Co do umowy zastawu rejestrowego, w doktrynie prawa spółek funkcjonują dwa przeciwstawne poglądy. Według jednego, prezentowanego przez Sąd Najwyższy, umowa zastawu rejestrowego na udziałach w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Według drugiego poglądu, umowa zastawu rejestrowego potrzebuje dla swej ważności tylko formy pisemnej bez notarialnego poświadczania podpisów.
W tym miejscu należy wyjaśnić, że w polskim systemie prawnym występują dwa rodzaje zastawu - zastaw zwykły i zastaw rejestrowy. Zastaw zwykły uregulowany jest w przepisach kodeksu cywilnego (art. 306-335). W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.
Natomiast zastaw rejestrowy uregulowany jest w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. Nr 149 poz. 703,).
Wspomniane wyżej kontrowersje wiążą się z faktem, że różne przepisy regulują kwestię formy umowy, w jakiej ma być ustanowiony zastaw zwykły lub rejestrowy na udziałach w spółce z o.o. Mianowicie, zgodnie z art. 180 kodeksu spółek handlowych, zastawienie udziałów powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Z kolei, zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.r., umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Przedmiotem wspomnianego sporu jest więc pytanie, czy do ustanowienia zastawu rejestrowego na udziałach w spółce z o.o. należy stosować wspomniany art. 180 kodeksu spółek handlowych, czy też art. 3 ust. 1 u.z.r.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 31 marca 2004 r. wyraził pogląd, że należy stosować art. 180 kodeksu spółek handlowych, co oznacza, że umowa zastawu rejestrowego na udziałach powinna być dokonana w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (III CK 429/02; OSNC 2005/4 poz. 67). Orzeczenie to spotkało się z krytyką wśród komentatorów prawa handlowego, którzy prezentują pogląd, że do ustanowienia zastawu rejestrowego należy stosować art. 3 ust. 1 u.z.r., czyli że do jego ważności wystarczy tylko forma pisemna, bez dodatkowego poświadczania podpisów przez notariusza.
Zobacz także:
Podstawa prawna:
Ustawa kodeks spółek handlowych ( Dz. U z 2000 Nr 94 poz. 1037 ze zm.)
Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. 2009 r. Nr 67 poz. 569 ze zm.)
