Funkcjonalizm powstał w 1920 roku i jest jednym z głównych nurtów teoretycznych socjologii oraz antropologii. Pozwala on na wyjaśnienie faktów oraz procesów społecznych dzięki ustaleniu funkcji, jakie pełnią w zbiorowościach ludzkich. Zakłada, że każde zjawisko występujące w kulturze posiada funkcję, która jest ważna dla całokształtu systemu społecznego.
Funkcjonalizm
Jeden z prekursorów funkcjonalizmu, Bronisław Malinowski uważał, że poziomy systemów takich jak biologiczny, symboliczny i struktury społecznej tworzą hierarchię, w której nadrzędną rolę stanowi system biologiczny. Najwięcej jednak pracy poświęcił badaniu struktur społecznych oraz zajął się opisem działania instytucji.
Według niego personel przedsiębiorstwa jest czynnikiem niezbędnym do istnienia firmy i to od niego zależy przetrwanie instytucji oraz normy odpowiadające za zachowanie jednostek i fundament materialny. Na samą instytucję składa się również obraz działań personelu oraz funkcja, jaką pełni ona w społeczeństwie.
W latach 60. XX wieku funkcjonalizm stał się celem nieprzychylnych opinii. Stwierdzono, że podejście to jest zbyt konserwatywne i nie wyjaśnia zmian i sprzeczności występujących w społeczeństwie. W latach 70. i 80. funkcjonalizm zniknął. Po latach 80. odrodził się w Niemczech z pomocą Niklasa Luhmanna oraz w Ameryce pod wpływem Jeffrey’a Alexandra.
Założenia i pojęcia związane z funkcjonalizmem
Podstawowe założenia wypracowane przez Malinowskiego i Alfreda Radcliffe’a Browna są następujące:
- stan równowagi w integracji społecznej musi spełniać wymogi formalne,
- społeczeństwo jest systemem składającym się z powiązanych z sobą elementów, funkcjonalizm zajmował się badaniem, w jaki sposób poszczególne części pozwalają utrzymać je w całości,
- badania oparte o funkcjonalizm muszą być empiryczne,
- kultura powinna być używana do zaspokajania ludzkich potrzeb, zmiany w systemie społeczeństwa zachodzą powoli i mają charakter zewnętrzny, spowodowane jest to skłonnością społeczeństwa do utrzymywania stanu równowagi
Z funkcjonalizmem łączą się pojęcia takie jak:
- equilibrium – to stan wewnętrznej równowagi,
- struktura społeczna – układy zależności pomiędzy grupami społecznymi a jednostkami,
- holizm – twierdzenie, że wszystko jest powiązane, a życie społeczne jest jednością,
- system – zintegrowana strukturalnie całość, której nie da się zredukować do elementów składowych,
- funkcja – udział każdej z części składowych systemu w procesie adaptacji w zmieniającym się otoczeniu.
