Obiekty liniowe i urządzenia budowlane w prawie budowlanym

Kategoria: Prawo budowlane
Autor: Agnieszka Kręcisz-Sarna
Data: 27-04-2020 r.

Zaszeregowanie danego obiektu do kategorii obiektów liniowych albo urządzeń budowlanych wywołuje konsekwencje w sferze praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa budowlanego. Najczęściej pozwala na ominięcie formalności związanych z realizacją inwestycji lub na skorzystanie z uproszczonych procedur budowlanych.

Cechy obiektu liniowego

 

Od 17 lipca 2010 r., na podstawie art. 65 pkt 1 ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, zmieniono definicję „budowli” i do ustawy Prawo budowlane wprowadzono pojęcie „obiektu liniowego”.

Definicja

Zgodnie z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego (w brzmieniu po nowelizacji ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw z 30 sierpnia 2019 r., która weszła w życie 25 października 2019 r.) za obiekt liniowy uznawać należy obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość.

Do obiektów liniowych zaliczyć należy w szczególności:

− drogę wraz ze zjazdami;

− linię kolejową;

− wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg;

− linię i trakcję elektroenergetyczną,

− linię kablową nadziemną i, umieszczoną bezpośrednio w ziemi, linię podziemną;

− wał przeciwpowodziowy;

− kanalizację kablową, przy czym kable w niej zainstalowane oraz kable zainstalowane w kanale technologicznym nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego.

Zapamiętaj

Obiekty liniowe stanowią rodzaj obiektów budowlanych, których cechą charakterystyczną jest długość.

Co istotne, umieszczenie w przepisach Prawa budowlanego pojęcia „obiektu liniowego” nie wprowadziło nowej kategorii obiektów budowlanych, lecz nowe wyróżniające kryterium tych obiektów w postaci długości.

Wobec tego ustawodawca wskazał na charakterystyczny parametr tej kategorii obiektów budowlanych, tj. ich długość, oraz podał przykłady takich obiektów. Z uwagi na fakt, że wyliczenie ma charakter otwarty, to pojęcie „obiektów liniowych” obejmuje nie tylko wskazane w ww. przepisie przykłady, ale również inne obiekty, niewymienione wprost przez ustawodawcę, podobne do tych wymienionych, niebędące budynkiem ani obiektem małej architektury.

Długość jest elementem wyróżniającym obiekty liniowe, ich cechą charakterystyczną. Nie oznacza to jednak, że jest to ich jedyny parametr. Obiekty liniowe mogą charakteryzować się także innymi cechami, jak kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, szerokość bądź liczba kondygnacji. Obok długości, która to cecha jest zawsze charakterystyczna dla obiektów liniowych, mogą zatem wystąpić także inne charakterystyczne parametry.

Ważne

Z katalogu obiektów liniowych wyłączone zostały kable zainstalowane w kanalizacji kablowej lub w kanale technologicznym.

Z uwagi na fakt, że obiekt liniowy jest rodzajem obiektu budowlanego, to zgodnie z art. 3 pkt 1 lit. b Prawa budowlanego powinien być „wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych”. W świetle ww. przepisu (w brzmieniu obowiązującym od 28 czerwca 2015r.) przez obiekt budowlany należy bowiem rozumieć „budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych”.

W orzecznictwie wskazuje się, że obiekt budowlany może zawierać, oprócz wyrobów budowlanych, również inne elementy (wyroby), niemieszczące się w definicji „wyrobu budowlanego”, jeżeli tylko spełniają cechę trwałości zastosowania w obiekcie i mają właściwości, pozwalające na użytkowanie obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Wobec tego obiekt liniowy może być wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych oraz przy użyciu innych „wyrobów”.

Z ORZECZNICTWA

[…] art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego może budzić pewne wątpliwości interpretacyjne. Chodzi mianowicie o ustalenie, czy uregulowanie to oznacza, że budowlą (budynkiem, obiektem małej architektury) jest obiekt wzniesiony tylko z wykorzystaniem wyrobów budowlanych. Rozumowaniu takiemu przeczą jednak pozostałe fragmenty art. 3 pkt 1 Pb − „wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem”. Ustawodawca nie użył też w analizowanym przepisie określenia ”wyłącznie z użyciem wyrobów budowlanych” (lub np. „składający się tylko z wyrobów budowlanych”), a jedynie z ich „wykorzystaniem”. To wszystko nie pozwala na negowanie tezy, że określenie „z wykorzystaniem” oznacza użycie do wzniesienia obiektu budowlanego również innych elementów niż wyroby budowlane (np. elementy techniczne). Pozostaje wszakże wątpliwość, czy winny być one trwale wbudowane w obiekt budowlany (podobnie jak instalacje), czy wchodzą również do tej kategorii wymienne elementy eksploatacyjne. Logika wskazuje, że „udział” wyrobów budowlanych w obiekcie budowlanym winien mieć charakter dominujący. Powinien w zasadniczy sposób wpływać na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących tychże obiektów.

Wyrok NSA z 9 stycznia 2020 r., II FSK 278/18

 

Kiedy droga jest obiektem liniowym?

Do obiektów liniowych zaliczyć należy m.in. drogi. Nie każda jednak droga spełniająca funkcję ciągu komunikacyjnego może być uznana za budowlę, jaką jest obiekt liniowy. Z punktu widzenia definicji „obiektu liniowego” droga musi być „wzniesiona przy użyciu wyrobów budowlanych. Wobec tego droga gruntowa, polna o nawierzchni ziemnej nie może być zaliczona do obiektów liniowych, a co za tym idzie − do budowli (por. wyrok WSA w Krakowie z 16 stycznia 2017 r., II SA/Kr 1402/16).

Do kwalifikacji drogi jako obiektu liniowego pozostaje bez znaczenia jej status prawny, tzn. czy jest to droga publiczna, czy prywatna. Istotne jest jedynie to, czy posiada ona cechy obiektu liniowego.

WAŻNE

W orzecznictwie przeważa stanowisko, że utwardzenie drogi gruntowej za pomocą gruzu, płyt betonowych, tłucznia, żużlu, żwiru w taki sposób, że wykonana nawierzchnia umożliwia wykorzystanie jej jako szlaku komunikacyjnego dla samochodów, stanowi wykonanie obiektu spełniającego funkcję drogi.

Tego rodzaju droga stanowi zatem obiekt liniowy w rozumieniu art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego (por. wyroki NSA: z 18 października 2016 r., II OSK 337/14, z 28 listopada 2014 r., II OSK 1147/13).

Natomiast utwardzenie drogi sypkim materiałem budowlanym, np. piaskiem, nie pozwala już na zakwalifikowanie drogi gruntowej (polnej) jako obiektu liniowego (por. wyrok WSA w Gdańsku z 28 lutego 2005 r., II SA/Gd 765/04).

Linie energetyczne i sieci gazowe

Za obiekty liniowe uznawane są także linie energetyczne rozumiane jako całość. Z tej perspektywy należy zatem oceniać prace wykonywane na takich liniach, tj. kwalifikować roboty budowlane jako remont, przebudowę czy odbudowę obiektu (por. wyrok NSA z 22 stycznia 2020 r., I OSK 3602/18).

Z ORZECZNICTWA

Kontenerowa stacja transformatorowa powiązana z istniejącą siecią elektroenergetyczną oraz nowymi liniami kablowymi służącymi do przyłączenia nowych odbiorców energii elektrycznej musi być uznana za element linii elektroenergetycznej, która zgodnie z art. 3 pkt 3a Prawa budowlanego jest obiektem liniowym, który z kolei zgodnie z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego stanowi element budowli, a nie samodzielny budynek.

Wyrok WSA w Rzeszowie z 5 marca 2019 r., II SA/Rz 55/19

Obiektem liniowym jest sieć gazowa. Natomiast poszczególne urządzenia, np. stacji redukcyjno-pomiarowych gazu, stacji pomiarowych, tłocznie gazu, mogą być zakwalifikowane jako elementy sieci gazowych ze względu na spójność techniczno-użytkową zachodzącą pomiędzy nimi a siecią gazową (por. wyrok WSA w Opolu z 5 czerwca 2019 r., I SA/Op 97/19).

Czym są urządzenia budowlane?

Cechą urządzeń budowlanych jest ich fizyczne, jak też funkcjonalne związanie z obiektem budowlanym. Urządzenia te muszą także zapewniać możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Na te dwie charakterystyczne cechy wskazuje definicja „urządzeń budowlanych” zawarta w art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego.

Definicja

Przez urządzenia budowlane należy rozumieć urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.

Kolejnym wyznacznikiem urządzeń budowlanych jest posiadanie przez nich „cech przyłączy i urządzeń instalacyjnych” w stosunku do obiektu budowlanego. Na uzasadnienie tej cechy wskazuje się, że art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego nie zawiera otwartego katalogu urządzeń budowlanych (brak zwrotu „w szczególności”, „na przykład” lub podobnych). W regulacji tej ustawodawca wyraźnie wskazuje, że chodzi o urządzenia mające charakter przyłączy lub urządzeń instalacyjnych, w tym służących oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a dodatkowo zezwala na zaliczenie do takowych urządzeń enumeratywnie i wyczerpująco wymienionych przejazdów, ogrodzeń, placów postojowych i placów pod śmietniki (por. wyrok WSA w Warszawie z 20 stycznia 2010 r., VIII SA/Wa 612/09). Urządzenia budowlane, podobnie jak obiekty liniowe, nie stanowią nowej kategorii obiektów budowlanych.

Zapamiętaj

Charakterystycznymi właściwościami urządzeń budowlanych są:

  • ich związanie z obiektem budowlanym;
  • zapewnienie użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem;
  • posiadanie cech „przyłączy i urządzeń instalacyjnych”.    

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wypracowano pogląd, że o urządzeniu budowlanym można mówić dopiero wtedy, gdy istnieje „pewien nośnik w postaci obiektu lub budowli, z którym dane urządzenie pozostaje w funkcjonalnym związku i na którym ma być zainstalowane” (por. wyrok NSA z 25 listopada 2008 r., II OSK 1458/07).

Zazwyczaj urządzenia budowlane stanowią część obiektu budowlanego. Zdarza się jednak, że gdy budowane są jako obiekty odrębne, to można je zakwalifikować jako obiekty budowlane (w kategorii budowli).

WAŻNE
Urządzenia budowlane niezwiązane funkcjonalnie z obiektem budowlanym mogą zostać zakwalifikowane jako odrębne, samodzielne obiekty budowlane.

Związek urządzeń budowlanych z obiektem budowlanym nie jest tożsamy ze związkiem fizycznym. To związek o charakterze funkcjonalnym, tj. chodzi o zapewnienie możliwości użytkowania określonego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Ta cecha urządzeń budowlanych stanowi o ich niesamodzielności.

Z racji tego, że urządzenie budowlane ze swojej natury jest związane z obiektem budowlanym, zapewniając możliwość użytkowania tego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, to pełni w stosunku do tego obiektu funkcję służebną, pomocniczą. Wobec tego w przypadku gdy urządzenie budowlane będzie pełnić w stosunku do obiektu budowlanego funkcję samodzielną, dominującą, wówczas możliwe jest jego zakwalifikowanie jako samodzielnego obiektu budowlanego.

Z ORZECZNICTWA

To, że urządzenia budowlane zdefiniowano oddzielnie, nie oznacza, że posiadają one samodzielny byt prawny wykraczający poza granice określone w art. 3 pkt 1, gdyż urządzenia budowlane ze swojej istoty stanowią część obiektu budowlanego.

Wyrok NSA z 2 grudnia 2010 r., II OSK 1974/10

Związek urządzeń budowlanych z obiektami budowlanymi nie ma charakteru koniecznego. Zaliczenie do kategorii urządzeń budowlanych nie zależy bowiem od tego, czy dane urządzenie jest niezbędne do użytkowania obiektu. Innymi słowy, istnienie określonego urządzenia budowlanego nie jest warunkiem koniecznym do tego, aby można było korzystać z danego obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem. Urządzenie budowlane nie musi być także w sposób trwały połączone z obiektem budowlanym. Nie musi być zatem kwalifikowane jako część składowa w rozumieniu prawa cywilnego.

Z ORZECZNICTWA

Nie do zaakceptowania jest jednak pogląd przyjmujący, że związek ten polegać musi na tym, że brak określonego urządzenia uniemożliwi korzystanie z obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem. Skonstruowana w powyższy sposób definicja „urządzeń budowlanych” mogłaby sugerować, iż przykładowo wszelkie ogrodzenia czy place postojowe należy traktować jako urządzenia budowlane związane z innymi obiektami. Z poglądem, iż każde ogrodzenie stanowi urządzenie budowlane, nie sposób się zgodzić. Możliwe jest bowiem również przyjęcie, że ogrodzenie służy wydzieleniu nieruchomości od otoczenia i stanowi samodzielny obiekt budowlany, nie będąc urządzeniem związanym z jakimkolwiek innym obiektem budowlanym.

Wyrok NSA z 30 kwietnia 1999 r., IV SA 1851/96

Należy także mieć na uwadze, że regulacjom Prawa budowlanego podlegają tylko takie urządzenia, które stanowią część obiektu budowlanego, z którym są związane, albo takie stanowiące samodzielny obiekt budowlany w rozumieniu art. 3 pkt 1 Prawa budowlanego.

Przykłady urządzeń budowlanych

Powszechnie przyjmuje się, że to przeznaczenie obiektu budowlanego decyduje o rodzaju urządzeń budowlanych niezbędnych do jego eksploatacji. W związku z tym związek funkcjonalny między urządzeniem budowlanym a obiektem budowlanym zaistnieje w szczególności w przypadku urządzeń służących zaopatrzeniu obiektu budowlanego w wodę i odprowadzania ścieków. Urządzenia te w przypadku wielu kategorii obiektów budowlanych służą bowiem zapewnieniu użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. W konsekwencji do tego rodzaju urządzeń budowlanych należy zakwalifikować m.in. przyłącze wodociągowe; studnię głębinową, z której woda służy do zaopatrzenia danego obiektu; przydomową oczyszczalnię ścieków czy zbiornik na ścieki, szambo.

Z ORZECZNICTWA

Piec grzewczy jest urządzeniem budowlanym w rozumieniu art. 3 pkt 9 ustawy Prawo budowlane. Ustawienie takiego pieca w budynku i podłączenie go do komina zaliczane jest do robót budowlanych (art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane) jako montaż urządzenia technicznego związanego z obiektem budowlanym, zapewniającego możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

Wyrok WSA w Szczecinie z 30 maja 2019 r., II SA/Sz 1329/18

Jako urządzenie budowlane może być potraktowane także ogrodzenie obiektu budowlanego – jednakże nie w każdym przypadku. Ogrodzenie jest zaliczane do urządzeń budowlanych w odniesieniu do budowy na działce zabudowanej, jeśli jest związane z istniejącymi na działce zabudowaniami. W razie zaś braku związku funkcjonalnego z istniejącym obiektem budowlanym albo budowy na działce niezabudowanej ogrodzenie należy zakwalifikować do obiektów budowlanych.

WAŻNE

Kwalifikacja ogrodzenia jako urządzenia budowlanego bądź jako obiektu budowlanego zależy od charakteru działki, na której jest ono usytuowane, oraz charakteru związku z obiektem budowlanym.

Za urządzenia budowlane uznano także miejsca postojowe na samochody, jako że są funkcjonalnie związanie z innym obiektem budowlanym (por. wyrok NSA z 4 czerwca 2002 r., II SA/Ka 1936/00).

Mniej formalności

Ustalenie, że dany obiekt lub urządzenie ma cechy obiektu liniowego bądź urządzenia budowlanego, wywołuje konsekwencje w sferze praw i obowiązków wynikających z Prawa budowlanego.

Przede wszystkim inwestor ma możliwość realizacji przedsięwzięcia obejmującego np. wykonanie obiektu budowlanego wraz urządzeniami budowlanymi w ramach jednego pozwolenia na budowę bądź zgłoszenia. Nie musi prowadzić kilku postępowań administracyjnych, dokonywać odrębnych zgłoszeń czy przedstawiać odrębną dokumentację. Wybudowanie urządzeń budowlanych w takiej sytuacji będzie bowiem potraktowane jako budowanie obiektu budowlanego. W przypadku zaś obiektów liniowych dopuszczalny jest podział inwestycji na części i ich realizacja etapami (art. 33 ust. 1 Prawa budowlanego).

Z ORZECZNICTWA

Budowa elektroenergetycznej linii napowietrznej w zakresie montażu przewodów w przęsłach nr 142−143, będąca przedmiotem zaskarżonej decyzji, zdaniem Sądu, stanowi jedno zamierzenie inwestycyjne, które może samodzielnie funkcjonować. W tej sytuacji tzw. etapowanie inwestycji i jej realizowanie odcinkami jest możliwe i w pełni uzasadnione.

Wyrok WSA w Warszawie z 6 czerwca 2018 r., VII SA/Wa 1886/17

Kwalifikacja urządzenia jako urządzenia budowlanego lub jako obiektu budowlanego ma znaczenie co do stosowania regulacji z art. 36a Prawa budowlanego (istotne odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę) oraz dla wyboru właściwej procedury w przypadku wykonania w warunkach samowoli budowlanej (art. 48, art. 49b oraz art. 50 −51 Prawa budowlanego).

ZAPAMIĘTAJ

Wspomnieć należy, że nowelizacją Prawa budowlanego z 13 lutego 2020 r. (która zasadniczo wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia) wprowadzono dalsze uproszczenia procesu inwestycyjnego. W szczególności ustalono, że nie będzie wymagać ani decyzji o pozwoleniu na budowę, ani zgłoszenia na wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku instalacji, z wyłączeniem instalacji gazowych. Dotychczas przepis ten dotyczył jedynie instalacji wewnętrznych.

Do katalogu obiektów wymagających jedynie zgłoszenia, zamiast obecnego pozwolenia na budowę, dodano instalację gazową. Zdecydowano się także zwolnić z pozwolenia na budowę wszystkie oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę, bez względu, czy są to oczyszczalnie przydomowe, czy nie.

WAŻNE

Decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na przebudowie i remoncie urządzeń budowlanych.

Agnieszka Kręcisz-Sarna

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Prowadzenie książki obiektu budowlanego

pobierz

Badanie stanu prawnego nieruchomości

pobierz

Niedozwolone klauzule w umowie pośrednictwa

pobierz

Ustanawianie urządzeń przesyłowych na gruntach

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 41149 )
Array ( [docId] => 41149 )