Jeżeli pracownik otrzymuje rentę lub emeryturę, należy zmienić jego kod ubezpieczenia poprzez wyrejestrowanie i ponowną rejestrację z nowym kodem. Przepisy nie przewidują, aby pracownik miał obowiązek powiadomienia pracodawcy o rencie. Obowiązany jest natomiast powiadomić ZUS o zatrudnieniu.
Jeżeli jednak pracodawca będzie powiadomiony o przyznaniu pracownikowi renty, to również musi informować ZUS o dochodach osiągniętych przez rencistę.
Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowego
Pracownicy mający ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 9 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).
Zgłoszenie do ubezpieczeń następuje na formularzu ZUS ZUA. Na druku tym płatnik podaje m.in. kod tytułu ubezpieczeń. Kod ten w przypadku pracowników to 01 10 xx. W 5. znaku kodu przekazywana jest informacja o prawie do emerytury lub renty, a w 6. znaku – o stopniu niepełnosprawności. W 5. znaku płatnik wpisuje:
- 0 – gdy ubezpieczony nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty,
- 1 – gdy ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury,
- 2 – gdy ubezpieczony ma ustalone prawo do renty
(załącznik nr 18 do rozporządzenia MPiPS z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz innych dokumentów).
Zmiana tytułu ubezpieczenia
Przekazanie przez pracownika informacji o prawie do renty wiąże się z koniecznością zmiany stosowanego przez płatnika składek dla danego ubezpieczonego kodu tytułu ubezpieczenia. Zmiana ta powinna być dokonana poprzez wyrejestrowanie ubezpieczonego z ubezpieczeń z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. złożenie formularza ZUS ZWUA, a następnie ponowne zgłoszenie na formularzu ZUS ZUA do ubezpieczeń z nowym kodem, uwzględniającym na 5. znaku prawo do emerytury. Zmiany te powinny być zgłoszone w ciągu 7 dni od zaistnienia zmian, stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS (art. 36 ust. 12 i 13 ustawy z 13 października 1998 r.).
Obowiązek powiadomienia organu rentowego o podjęciu zatrudnienia
Emeryt lub rencista jest zobowiązany zawiadomić organ rentowy o podjęciu zatrudnienia i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu, a po upływie roku kalendarzowego – o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Obowiązki te spoczywają odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – na właściwej komórce kadrowej (art. 127 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Zawiadomienie organu rentowego o dochodach
Emeryt i rencista zawiadamia organ rentowy do końca lutego każdego roku o łącznej kwocie dochodu osiągniętego w ubiegłym roku kalendarzowym. Ten sam obowiązek ciąży na pracodawcy, który zawiadamia organ rentowy do końca lutego każdego roku o łącznej kwocie dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w ubiegłym roku kalendarzowym (§ 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia MPiPS z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty).
Spełnienie obowiązku wobec organu rentowego przez jednego z zobowiązanych nie zwalnia pozostałych z konieczności złożenia zawiadomienia o dochodach (wyrok SA w Lublinie z 13 maja 1999 r.). Oznacza to, że pracodawca, niezależnie od zatrudnionego emeryta lub rencisty, obowiązany jest do końca lutego zawiadomić ZUS o jego dochodach.
Podstawa prawna:
- Art. 9 ust. 4, art. 36 ust. 12–13 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 127 ust. 1 i 2, art. 104 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227),
- załącznik nr 18 rozporządzenia MPiPS z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 186, poz. 1444 ze zm.),
- § 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia MPiPS z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U. z 1992 r. nr 58, poz. 290 ze zm.).
Dariusz Dwojewski, doradca prawny
Zobacz także:
