Omawiając rozliczenia podatkowe spotkań opłatkowych dla pracowników czy zabaw mikołajkowych dla rodzin, trzeba poruszyć kilka zagadnień. Po pierwsze, czy udział w takiej imprezie jest przychodem, jeżeli pracodawca ponosi jej koszt ryczałtowo czyli bez kalkulacji na osobę. Po drugie, czy można taką imprezę sfinansować z ZFŚS, a jeśli tak, to czy jako przychód może się mieścić w limicie zwolnienia z PIT?
Generalnie, do nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych na rzecz pracownika zalicza się także wartość spotkania okolicznościowego (koszt organizacji). Od razu należy zaznaczyć, że samo przyjęcie zaproszenia na spotkanie nie oznacza przychodu, lecz dopiero przyjście na nie. Jednak przychodem w rozumieniu podatkowym jest wartość otrzymanego faktycznie świadczenia niepieniężnego (w naturze, nieodpłatnego). Tymczasem w przypadku opłacenia przez pracodawcę imprezy w sposób ryczałtowy, nie jest możliwe ustalenie (zindywidualizowanie) przychodu na osobę. Pracodawca nie jest w stanie zmierzyć przysporzenia, bo np. nie porcjował napoi i jedzenia.
Jednak cały czas w interpretacjach organów podatkowych dominuje stanowisko, że nie ma znaczenia, ile pracownik skonsumował poczęstunku, w jakim zakresie czerpał z zaoferowanych atrakcji. Za otrzymanie świadczenia uznaje się bezpłatny udział w zorganizowanej imprezie. Pracodawca, ustalając wartość jednostkowego przychodu, powinien podzielić cały koszt spotkania, przez liczbę uczestników, a następnie tak ustaloną cenę przypisać danej osobie. W tym celu pracodawca powinien spisać osoby, które faktycznie przybyły na spotkanie.
Takie sztuczne tworzenie u pracownika przychodu i uproszczenie w określaniu jego wartości, jest jednak coraz częściej kwestionowane w orzecznictwie sądowym (np. wyrok NSA z 17 maja 2013 r., II FSK 1812/11). Zatem pracodawca, który wystąpił do organu podatkowego o wydanie interpretacji w takiej sprawie, i który otrzymał od organu odpowiedź niekorzystną dla pracowników, może odwołać się wyżej i na skutek wyroku sądowego negującego powstanie przychodu po ich stronie, organ podatkowy jest zmuszony zmienić interpretację.
Tak przykładowo zrobił dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, który po wyroku NSA z 20 lutego 2013 r., (II FSK 1256/11), do którego sprawa trafiła, stwierdził, że „w sytuacji gdy opłata jest wnoszona ryczałtowo, bez względu na to, czy pracownik z usług korzystał, czy też nie, brak jest podstaw do ustalenia konkretnemu pracownikowi kwoty przychodu uzyskanego z tytułu finansowania przez pracodawcę kosztów organizowanej imprezy. Nie sposób bowiem stwierdzić, czy dany pracownik rzeczywiście otrzymał świadczenie i jaka jest jego wartość.” (Interpretacja z 10 lipca 2013 r., ILPB1/415-421/1/13-S/TW).
Trzeba jednak podkreślić, że jedna czy kilka interpretacji korzystnych nie oznaczają jeszcze, że wszystkie organy podatkowe zmienią na dobre swoje stanowisko w sprawie udziału w imprezach. Dlatego, bezpieczniej będzie rozpoznać jednak przychód ze stosunku pracy, z tego tytułu, szczególnie jeśli impreza odbywa się w zamkniętym gronie pracowników, został określony czas jej trwania, a oferta jest chociaż w przybliżony sposób do tego skalkulowana i w oparciu o liczbę chętnych.
Jeżeli pracodawca organizuje imprezę skierowaną również dla rodziny pracownika, np. zabawę mikołajkową dla dzieci, to przychód uzyskuje pracownik, a nie członek rodziny. Wartość świadczenia, jaką pracodawca powinien doliczyć do przychodu danego pracownika, należy obliczyć, dzieląc łączną kwotę kosztu imprezy, przez liczbę zaproszonych uczestników (rodziców oraz dzieci), a następnie tak ustaloną wartość jednostkową przypisać osobom biorącym udział w tej imprezie. Przychód pracownika stanowić będzie iloczyn wartości jednostkowej świadczenia oraz liczby członków rodziny pracownika, z nim samym.
Pozostaje jeszcze do rozstrzygnięcia czy imprezę świąteczną można zorganizować ze środków ZFŚS. Obiektywnie rzecz biorąc ‒ nie, bo jak zastosować tu kryteria socjalne. Zaprasza się do wigilijnego stołu wszystkich pracowników i każdy z nich może w równym stopniu z tego skorzystać, bez względu na status społeczny. Jednak pracodawca, który chce koniecznie uruchomić fundusz na ten cel powinien po pierwsze, oprócz samej konsumpcji, wstawić do programu element rozrywkowy, aby impreza przybrała charakter wypoczynkowo-rekreacyjny, a po drugie przynajmniej od części pracowników zebrać jakiś wkład pieniężny lub rzeczowy na przygotowanie spotkania.
Chodzi o to, by wyeliminować sytuację, w której każdy pracownik otrzyma świadczenie w jednakowej wysokości. Udział w tak urządzonym przyjęciu stanowi przychód, ale może być zwolniony z podatku dochodowego do kwoty 380 zł na rok i w całości wolny od składek na ZUS.
Wątpliwości co do zastosowania zwolnienia podatkowo-składkowego rodzą się w stosunku do świadczeń finansowanych z ZFŚS, ale tzw. nieulgowych. Taka kategoria świadczeń pojawiła się w wyroku Sądu Najwyższego z 23 października 2008 r., (II PK 74/08, OSNP 201/7-8/88). Działalność socjalna nie ogranicza się wyłącznie do ulgowych usług i świadczeń (art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS). Wśród nieulgowych świadczeń, które spełniają przesłanki działalności rekreacyjno-wypoczynkowej, należy wymienić np. pikniki i wycieczki zakładowe, spotkania okolicznościowe, co do których nie ma potrzeby stosowania kryteriów socjalnych, a tym samym wszystkie osoby uprawnione do korzystania z funduszu mają do nich dostęp na równych prawach. Obie kategorie udzielanych świadczeń (usług), tj. ulgowe – udzielane z zastosowaniem kryteriów socjalnych oraz nieulgowe – skierowane w tej samej wartości do wszystkich osób, powinny być zapisane w regulaminie funduszu socjalnego.
Jednak przywołany wyrok jest jak na razie odosobniony. Wobec tego trudno stwierdzić, czy organy podatkowe lub ZUS będą go brać pod uwagę w kontekście zwolnień. Z praktyki wynika, że w razie kontroli, ZUS nakazuje dopłacać składki od świadczeń z ZFŚS, co do których nie zróżnicowano ich wysokości i nie zbadano sytuacji materialnej, życiowej osób uprawnionych. Zatem, stosowanie tego wyroku jest dość ryzykowne.
Izabela Nowacka, specjalistka ds. płac
Zobacz także:
