Podstawowym kosztem ponoszonym przez pracodawcę z tytułu odejścia pracownika na emeryturę lub rentę jest obowiązek wypłacenia stosownej odprawy. W niektórych sytuacjach może też zaistnieć konieczność dokonania wcześniejszej wypłaty nagrody jubileuszowej. Świadczenia te muszą być wypłacone w odpowiednim terminie i w prawidłowej wysokości. W razie zaniedbań pracodawca może być ukarany grzywną dochodzącą nawet do 30.000 zł.
Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy albo emerytury, o ile jego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na jedno z tych świadczeń. Prawo do odprawy wprowadza art. 92[1] Kodeksu pracy, a to oznacza, że jest to świadczenie powszechnie obowiązujące. Praktycznie przysługuje ona wszystkim pracownikom przechodzącym na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub na emeryturę.
Przykład:
Obowiązujący w firmie regulamin wynagradzania nie przewiduje wypłacania odpraw emerytalno-rentowych. Mimo to pracodawca ma taki obowiązek, ponieważ prawo do wspomnianych odpraw wynika z Kodeksu pracy, a żaden przepis zakładowy nie może być dla pracownika mniej korzystny od przepisów ustawowych.
Pod pojęciem emerytury należy rozumieć tu również emeryturę wcześniejszą, co potwierdza Sąd Najwyższy w wyroku z 11 stycznia 2001 r. (sygn. akt I PKN 187/2000, OSNAPiUS 2002/18/429): Odprawa emerytalna przysługuje pracownikowi także w razie przejścia na wcześniejszą emeryturę. Odprawy nie otrzyma natomiast pracownik przechodzący na rentę rodzinną albo na świadczenie przedemerytalne. W myśl wyroku SN z 8 grudnia 1993 r. (sygn. akt I PRN 111/93, OSNCP 1994/12/243) Przewidziany w przepisach regulujących prawo do odprawy „związek” między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej może mieć nie tylko charakter przyczynowy, czasowy, ale także funkcjonalny.
Przykład:
Po 3 miesiącach pobierania przez pracownika świadczenia rehabilitacyjnego pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę w trybie bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika (art. 53 kp). Po upływie 12 miesięcy, na które zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne, pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Mimo że między rozwiązaniem stosunku pracy a przyznaniem renty upłynęło kilka miesięcy, pracownikowi przysługuje odprawa rentowa. Występuje tu bowiem związek przyczynowo-funkcjonalny.
Odprawa emerytalno-rentowa jest świadczeniem jednorazowym, ponieważ zgodnie z art. 92[1] § 2 kp pracownik, który ją otrzymał nie może ponownie nabyć do niej prawa. Potwierdza to SN w uchwale z 18 marca 2010 r. (sygn. akt II PZP 1/2010, OSNP 201/17-18/208): Otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej.
Podstawa prawna: art. 53, art. 92[1] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Bogdan Majkowski, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Zobacz także:
