Oszczędzanie na ogrzewaniu pomieszczeń pracy w zgodzie z przepisami bhp

Obowiązujące przepisy jasno precyzują obowiązki pracodawców w zakresie zapewnienia minimalnej temperatury na stanowisku pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnić w pomieszczeniach pracy temperaturę dopasowaną do rodzaju wykonywanej pracy biorąc pod uwagę stosowane metody pracy oraz wysiłek fizyczny niezbędny do jej wykonywania.

Temperatura w pomieszczeniach pracy nie może być niższa niż 14°C, jedynym wyjątkiem są względy technologiczne, które mogą wymagać niższej temperatury otoczenia. W przypadku, kiedy pracownicy wykonują lekką pracę fizyczną i/lub są to pomieszczenia biurowe, temperatura nie powinna być niższa niż 18°C.

Ważne: Zgodnie z wytycznymi metody Lehmana, pracą lekką jest praca związana z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u kobiet w przedziale 837-2930 kJ, u mężczyzn 1256-3350 kJ. Poziom wydatku energetycznego można określić wspomnianą już tabelaryczną metodą Lehmana lub np. miernikiem typu MWE, który wykorzystuje zależność między wentylacją płuc, zużyciem tlenu a wydatkiem energetycznym.

Podane poziomy temperatury w rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bhp są wartościami minimalnymi, które pracodawca musi zapewnić. Nie są to wartości dzięki którym zawsze utrzymany zostanie komfort cieplny na stanowisku pracy.

Temperatura w miejscu pracy wpływa na wydajność, samopoczucie oraz zdrowie pracownika. Według specjalistów z Instytutu Medycyny Pracy optymalna temperatura w miejscu pracy wynosi:

• 20-22,8 °C – zimą, podczas pracy lekkiej lub siedzącej,
• 23,9-26,7 °C – latem podczas pracy lekkiej lub siedzącej,
• 18,3 -26,7 °C – podczas pracy fizycznej średnio ciężkiej,
• 15,5 °C – podczas pracy fizycznej bardzo ciężkiej.

Przedstawione parametry odbiegają od wartości minimalnych wymaganych przepisami prawnymi. Dlatego pracodawcy bardzo często spotykają się z sytuacją, kiedy pomimo zapewnienia temperatury minimalnej na stanowisku pracy, pracownicy alarmują, że warunki pracy są dla nich uciążliwe ze względu na zbyt niską temperaturę otoczenia. Nie jest to sytuacja dziwna, ponieważ odczuwanie zimna jest bardzo indywidualną sprawą. Może zależeć od wieku, poziomu tkanki tłuszczowej, poziomu stresu, stosowanej diety itd., czynników jest wiele. Zatrudniając kilkadziesiąt osób normalnym jest to, że nie każda osoba tak samo będzie reagowała na niską temperaturę, co oznacza, że przepisowe 14°C lub 18°C będzie różnie odczuwane przez określoną grupę ludzi.

Mniejsze zużycie paliwa grzewczego na pewno przyniesie oszczędności, których dowodem będą mniejsze rachunki do zapłaty. Natomiast czy obok tych oszczędności, jednocześnie nie powstają inne nie do końca zauważalne koszty?

Poniżej przedstawiam listę przykładowych dodatkowych kosztów, które mogą być skutkami utrzymywania niskich temperatur na stanowiskach pracy w ramach oszczędności:

• narastająca absencja chorobowa wśród pracowników – są to koszty zwolnień lekarskich,
• praca w zbyt niskiej temperaturze również może być jedną z przyczyn wypadku – pojawiają się tutaj ponownie koszty zwolnień lekarskich,
• obniżenie zdolności produkcyjnych ze względu na absencję chorobową – ostatecznie skutkuje to niewywiązaniem się z zapewnienia ciągłości dostaw klientom, są to koszty mogące przewyższać oszczędność uzyskaną dzięki ograniczeniu ogrzewania pomieszczeń pracy,
• przestoje w użytkowaniu maszyn związane z absencją chorobową pracowników lub wstrzymaniem zamówień klientów – w tej sytuacji pracodawca może nie utrzymać założonego czasu zwrotu z inwestycji, co prowadzi przeciągnięciem się w czasie zaplanowanych korzyści finansowych,
• koszty kontroli organów nadzoru nad warunkami pracy – każdego roku pracownicy składają do Państwowej Inspekcji Pracy wiele skarg w związku z trudnymi warunkami pracy,
• odstąpienie pracowników od pracy – pracownicy mogą skorzystać ze swojego prawa i odmówić pracy, jeżeli na stanowisku panuje zbyt niska temperatura, jest to czas bezproduktywności pracownika, czyli kolejne koszty dla pracodawcy,
• zwiększona ilość reklamacji produktu, błędy jakościowe – praca w zbyt niskiej temperaturze ma wpływ na wydajność pracownika, jego koncentrację i uwagę w czasie pracy.

Przedstawione poniżej działania mogą wspomóc zakłady pracy dążące do ograniczenia zużycia mediów takich jak gaz, energia elektryczna przy jednoczesnym zachowaniu dostatecznych warunków pracy.

Termowizja

Termowizja budynku to badanie, za pomocą którego sprawdza się ocieplenie budynku, jego stan techniczny oraz ogólną ciepłotę pomieszczeń. Badanie pozwala sprawdzić z jakiego powodu z budynku ucieka ciepło. Może wykazać nieszczelności w ścianach, oknach itd., zlokalizować wady instalacji grzewczej.

Raport z termowizji budynku pozwoli pracodawcy zaplanować listę działań, dzięki którym straty ciepła w budynku będą zdecydowanie mniejsze. Bez wątpienia pomoże to zmniejszyć koszty ogrzewania przy jednoczesnym zapewnieniu komfortowych warunków pracy.

Drzwi i bramy magazynowe w pozycji zamkniętej

Zdarza się, że w zakładach pracy niektóre drzwi i bramy magazynowe są utrzymywane przez cały rok w pozycji otwartej ze względu na ich częste użytkowanie. Stosowanie tej praktyki jesienią i zimą na pewno ma wpływ na szybsze wychłodzenie się miejsc pracy.

Zmiana tego nawyku w trakcie trwania okresu najzimniejszego, nie wymaga dużych nakładów pracy. Wystarczy, że kadra zarządzająca zrobi obchód całego obiektu i zlokalizuje otwory drzwiowe lub inne, które należy utrzymywać przez kilka miesięcy jesienno-zimowych w pozycji zamkniętej. Opisane działanie może wydawać się dosyć błahe i mało skuteczne, natomiast patrząc na to szerzej może bardzo pomóc.

Kurtyny paskowe

W ścianach dzielących hale produkcyjne na różne obszary, można spotkać otwory technologiczne które w okresie zimowym mogą być punktem wychładzającym hale. Jednym z prostych rozwiązań stosowanych prze pracodawców, jest zakrycie tych otworów (jeżeli technologia pracy na to pozwala) kurtynami paskowymi. Kurtyny paskowe ograniczają przeciągi oraz obniżają poziom uciążliwego hałasu.

Automatyzacja oświetlenia

Przebywając w różnych obiektach można zauważyć, że w pomieszczeniach, w których aktualnie nie przebywają żadne osoby, włączone jest oświetlenie. Taka sytuacja to bardzo dobry przykład korzystania z energii elektrycznej w momencie, kiedy nie ma takiej potrzeby.

Co raz popularniejszym rozwiązaniem jest wymiana oświetlenia na oświetlenie LED wraz z systemem automatycznego sterowania. Taki system oświetlenia funkcjonuje tylko kiedy powinien. Wyłącza światło, jeżeli w pomieszczeniu nie przebywają żadne osoby lub załącza, kiedy jest to niezbędne. Rozwiązanie to przyniesie gwarantowane oszczędności w porównaniu do tradycyjnego rozwiązania.

Należy mieć na uwadze, że wymiana oświetlenia na LED oraz jego automatyzacja to forma inwestycji z określonym okresem zwrotu.

Wprowadzenie dobrych nawyków

Nie od razu każdy pracodawca będzie gotów wprowadzać skuteczne działania, które wymagają na początku dużego nakładu finansowego. Dlatego trzeba pamiętać, że istnieją również działania organizacyjne.

Warto zastanowić się nad wdrożeniem kampanii mającej na celu propagowanie oszczędzania zużycia energii elektrycznej oraz działań ograniczających wychłodzenie obiektu. Można to robić małymi prostymi krokami, np.:

• gaszenie światła po wyjściu z pomieszczenia,
• korzystanie ze światła sztucznego, kiedy to jest potrzebne,
• wyłączanie nieużywanego sprzętu z zasilania,
• wyłączanie rozdzielnic działowych po zakończeniu pracy,
• zamykanie drzwi, bram magazynowych itd. w celu zmniejszenia przepływu zimnego powietrza przez pomieszczenia, hale itd.