Czy pracodawca musi udzielić zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej?

Nowelizacja Kodeksu pracy weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Od tego momentu pracownicy mogą skorzystać z nowego uprawnienia, nazywanego zwyczajowo urlopem z powodu siły wyższej.  W ciągu roku kalendarzowego pracownik zyskał dwa dni albo odpowiednio 16 godzin, które może wykorzystać z powodu działania siły wyższej. Ta siła została doprecyzowana w art. 148¹ dodatkowymi warunkami - ze zwolnienia od pracy pracownik może skorzystać bowiem:
a) w pilnych sprawach rodzinnych
b) wskazane pilne sprawy są spowodowane chorobą lub wypadkiem
c) w związku z zaistniałą sytuacją jest niezbędna jego natychmiastowa obecność.
W czasie tego zwolnienia pracownikowi przysługuje połowa wynagrodzenia. 

Ważne: Choć urlop z powodu działania siły wyższej nieco przypomina urlop na żądanie, to trzeba pamiętać, że w żaden sposób go nie wykluczył, a jedynie uzupełnił. Istotna różnica polega na tym, że w przypadku urlopu na żądanie, pracownik otrzymuje 100% swojego wynagrodzenia. 

Zgodnie z §  3 przywołanego wcześniej przepisu, jeśli pracownik zgłosi wniosek najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia, pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy. 

Jak widać przepis art. 148¹ nie daje pracodawcy możliwości odmowy udzielenia takiego urlopu. Zatem jeśli pracownik złoży wniosek w terminie określonym w regulacji poświęconej zwolnieniu od pracy z powodu siły wyższej, pracodawca jest związany tym wnioskiem. 

Ważne: Wniosek powinien być złożony najpóźniej w dniu skorzystania z urlopu. 

Potwierdzenie takiej tezy można także znaleźć w przepisach rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. W rozporządzeniu wyraźnie uregulowano obowiązek pracodawcy do zwolnienia pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy.

Do pracownika powracającego z urlopu, którego konieczność wynikała z siły wyższej, pracodawca ma obowiązek dopuścić go do pracy na takich zasadach, jakby w ogóle nie korzystał z urlopu.