Kluczowe zmiany ustrojowe
Nowe prawo wodne wprowadzi poważne zmiany ustrojowe, zarówno na szczeblu państwa jak i samorządów. Na najwyższym poziomie, minister ochrony środowiska przejmie kompetencje aktualnego Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, jako centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach gospodarowania wodami. Stanowisko prezesa zostanie zlikwidowane, podobnie jak Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, który obecnie jest centralnym urzędem administracji rządowej.
Nowość stanowi określenie źródeł przychodów tych państwowych osób prawnych. Powinny się składać na nie przede wszystkim przychody z opłat za pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi oraz z administracyjnych kar pieniężnych za przekroczenie warunków dotyczących ilości ścieków, ich stanu, składu, minimalnej procentowej redukcji stężeń substancji w ściekach oraz masy substancji w odprowadzanych ściekach przypadającej na jednostkę, określonych w pozwoleniu zintegrowanym lub w pozwoleniu wodnoprawnym na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.
Rewolucja samorządowa
W odniesieniu do kompetencji samorządów nowe rozwiązania są bardzo podobne do tych, które już zostały wprowadzone w odniesieniu do zagospodarowania śmieci. Jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego będzie wykonywała je jako zadanie z zakresu administracji rządowej, co oznacza, że środki finansowe na realizację tego zadania będą pochodzić z budżetu państwa.
Zakłada się także, że jednostka samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego w zakresie swojej właściwości, będzie odgrywała wiodącą rolę w dziedzinie gospodarowania wodami, a w szczególności utrzymania wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, na szczeblu regionalnym.
Ponadto znacznemu ograniczeniu ulegną dotychczasowe kompetencje jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego, w zakresie generalnej właściwości starosty jako organu właściwego do wydawania pozwolenia wodnoprawnego. Starosta straci tę kompetencję na rzecz dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych.
Woda i ścieki we władaniu gminy
Dotychczasowy zakres kompetencji jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego zostanie zasadniczo rozbudowany o zadania związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, utrzymywanych dotychczas przez spółki wodne. Zakłada się, że to zadanie jednostka samorządu terytorialnego szczebla gminnego będzie wykonywała jako zadanie własne, a środki finansowe na realizację tego zadania będą pochodzić z obowiązkowych składek (opłat) ponoszonych przez właścicieli gruntów, na których są posadowione urządzenia melioracji wodnych szczegółowych oraz przez właścicieli gruntów, którzy odnoszą korzyści z urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Zakłada się także przydanie jednostce samorządu terytorialnego szczebla gminnego kompetencji związanych z wykonywaniem i utrzymaniem rowów odwadniających tereny zurbanizowane.
U podstaw takie rozwiązania legła zmniejszająca się
efektywność działania spółek wodnych. Problemy z egzekucją składek
członkowskich oraz rosnące koszty obsługi własnej, mają negatywny wpływ
na stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, utrzymywanych przez
spółki wodne. Ponadto, część podmiotów legitymujących się statusem
spółek wodnych wykonuje zadania w zakresie utrzymania urządzeń
melioracji wodnych szczegółowych, ale działa na rynku usług
wodociągowo-kanalizacyjnych. Dlatego też, zakłada się dalsze
funkcjonowanie, istniejących w dniu wejścia w życie nowej ustawy – prawo
wodne, spółek wodnych i związków wałowych.
Nadzór nad spółkami wodnymi i związkami wałowymi przesunięty zostanie ze starosty na wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Fundamentalne znaczenie ma też zastąpienie składek na rzecz spółki
wodnej składką (opłatą) uiszczaną na rzecz budżetu gminy przez
właścicieli gruntów, na których są posadowione urządzenia melioracji
wodnych szczegółowych oraz przez właścicieli gruntów, którzy odnoszą
korzyści z urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i zapewnienia
wydatkowania tych środków na utrzymanie melioracji wodnych
szczegółowych.
Zakłada się, że przepisy ustawy regulujące materię zmian
prawno-ustrojowych wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2014 r., czyli z
początkiem roku budżetowego. Natomiast przepisy regulujące materię
związaną z wdrażaniem prawa UE powinny wejść w życie z dniem stycznia
2013 roku.
Bartosz Gniewski