Wytwarzanie w Polsce 30 proc. energii ze źródeł odnawialnych w perspektywie najbliższych kilku lat nie jest możliwe bez sięgnięcia po wszelkie możliwe sposoby jej produkcji. Na razie, korzystamy ze współspalania biomasy, energii wiatrowej oraz – w niewielkim stopniu – instalacji fotowoltaicznych i biogazowni. Wielu ekspertów twierdzi jednak, że w pierwszej kolejności powinniśmy postawić na geotermię – energię cieplną z głębi ziemi. Tym bardziej, że jej wydajność w Polsce jest dwu-trzykrotnie większa niż innych niewyczerpalnych źródeł energii – słońca i wiatru.
Ciepła woda i prąd
Energia geotermalna to energia termiczna skał znajdujących się we wnętrzu Ziemi. Klasyfikowana jest jako odnawialne źródło energii. Jest generowana za pomocą odwiertów, do których wtłaczana jest chłodna woda, odbierana następnie jako gorąca, po wymianie ciepła z gorącymi skałami.
Złoża wód geotermalnych, w zależności od ich wydajności, temperatury, składu chemicznego, możliwości zatłaczania pod ziemię itd. wykorzystywane są do celów rekreacyjnych lub pozyskiwania energii cieplnej. W innych krajach także do produkcji energii elektrycznej. Przoduje w tym względzie Islandia gdzie 85 proc. domów ogrzewanych jest energią geotermalną, a 30 proc. z nich korzysta z energii elektrycznej pochodzenia geotermalnego.
Energię geotermiczną wykorzystuje się w układach centralnego ogrzewania jako podstawowe źródło energii cieplnej. Drugim zastosowaniem energii geotermicznej jest produkcja energii elektrycznej. Jest to opłacalne jedynie w przypadkach źródeł szczególnie gorących. Zagrożenie jakie niesie za sobą produkcja energii geotermicznej to zanieczyszczenia wód głębinowych.
Natomiast wody geotermalne osiągające temperaturę rzędu 120°C i wyższą opłaca się wykorzystać do produkcji energii elektrycznej. Jednostkowy koszt geotermalnej energii cieplnej jest szacunkowo ok. 20 proc. niższy od kosztu energii cieplnej wytwarzanej w ciepłowni konwencjonalnej.
Od kilku lat z odwiertów i instalacji korzysta PEC Geotermia Podhalańska SA, która pokrywa 35 proc. zapotrzebowania na ciepło w Zakopanem. Koszt wybudowania instalacji o mocy około 10 MW wystarczającej do podłączenia około tysiąca domów jednorodzinnych wyniósł w przypadku jednego z odwiertów na Podhalu 20 mln zł.
Fundusze na poszukiwania
Jak wynika z atlasu wód geotermalnych występujących na terenie Polski, który powstał pod redakcją prof. Wojciecha Góreckiego z Wydziału Geologii Akademii Górniczo-Hutniczej, Polska ma bardzo dobre warunki geotermalne, gdyż 80 proc. powierzchni kraju jest pokryte przez 3 prowincje geotermalne: centralnoeuropejską, przedkarpacką i karpacką. Temperatura wody dla tych obszarów wynosi od 30-130 °C (a lokalnie nawet 200 °C), a głębokość występowania w skałach osadowych od 1 do 10 km. Naturalny wypływ zdarza się bardzo rzadko (Sudety – Cieplice, Lądek Zdrój). Możliwości wykorzystania wód geotermalnych dotyczą 40 proc. obszaru kraju.
By jednak wytwarzać energię, w tym prąd tą technologią trzeba sporo
zainwestować. Co ważne, jest to możliwe z wykorzystaniem środków
publicznych. Dowodem na to jest m.in. przeprowadzony pod koniec
ubiegłego roku konkurs Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej o dofinansowanie realizacji przedsięwzięć w zakresie
badań środowiskowych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż
wód termalnych w celu wykorzystania tych wód do produkcji energii.
Został on ogłoszony w ramach programu priorytetowego „Energetyczne
wykorzystanie zasobów geotermalnych”. Kwota środków przeznaczona na
dofinansowanie przedsięwzięć wynosi 47 mln. zł, z planem wypłat w 2013
r. 8 mln. zł.
Dofinansowanie w ramach tego programu udzielane jest w formie dotacji
pokrywającej zwykle do 50 proc. kosztów kwalifikowanych, choć średnie
przedsiębiorstwa mogą liczyć na 60-proc., a małe i mikroprzedsiębiorstwa
nawet na 70- proc. dotację, której wysokość nie może jednak przekroczyć
12 mln zł.
Największe koszty w tego rodzaju przedsięwzięciach pochłania
najczęściej wykonanie lub rekonstrukcja odwiertu geotermalnego, ale do
kosztów kwalifikowanych w programie NFOŚiGW zaliczone mogą być również
m.in. przygotowanie terenu budowy, roboty budowlano-montażowe, czy
badania geologiczne i hydrogeologiczne.
Jan Borski
Zobacz także:
Gospodarowanie wodami w nowym prawie wodnym
