Odszkodowanie za zakaz konkurencji członka zarządu - co ze składkami?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na wniosek przedsiębiorcy złożony w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, analizował sprawę odszkodowania za czas objęty zakazem konkurencji. Sprawa dotyczyła prezesa zarządu spółki. Świadczył on pracę na podstawie umowy o świadczenie usług w zakresie zarządzania. Jest to umowa nienazwana, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o umowie zlecenia. W terminie 6 miesięcy od ustania funkcji prezesa zarządu, osoba, która ją pełniła, jest objęta zakazem konkurencji. 

Spółka składająca wniosek o wydanie interpretacji zaznaczyła także, że do prezesa zarządu zastosowanie mają przepisy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Jedynym wspólnikiem spółki jest jednostka samorządy terytorialnego - jest to gmina.  

Czy wypłacane w okresie zakazu konkurencji odszkodowanie jest wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne? Odszkodowanie stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 

Spółka zauważa, że odszkodowanie za okres objęty zakazem konkurencji nie zostało wymienione w zamkniętym katalogu przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Katalog ten został zawarty w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. Katalog o którym mowa został opisany w § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia. 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznacza, że kontrakt menedżerski faktycznie jest umową nienazwaną i stosuje się do niego przepisu ustawy - Kodeks cywilny odnoszące się do umowy zlecenia. Osoba świadcząca pracę na podstawie kontraktu menedżerskiego  podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu, natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. 

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazują, że podstawą wymiaru składek na ZUS w przypadku omawianej umowy jest przychód z tytułu tej umowy. 

Warto zaznaczyć, że wyłączenia wskazane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. mają wyjątkowy charakter i należy je interpretować ściśle. W  § 2 ust. 1 pkt 4 wskazanego rozporządzenia znajduje się zapis zgodnie z którym z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie umowy o zakazie konkurencji o której mowa w Kodeksie pracy. 

Ważne: Przepisy jasno wskazują, że mowa jest o odszkodowaniu wynikającemu z przepisów Kodeksu pracy, a co za tym idzie, nie mają one zastosowania do umów cywilnoprawnych do których stosuje się Kodeks cywilny, ani do innych umów o świadczenie usług. 

Sytuację zmienia nieco fakt, że do członka zarządu spółki w analizowanej sprawie mają zastosowanie przepisy ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Przepisy tej ustawy wskazują, że z członkiem organu zarządzającego spółka zawiera umowę o świadczenie usług zarządzania, na czas pełnienia funkcji, z obowiązkiem świadczenia osobistego. Natomiast przepis art. 8 wprowadza szczegółową regulację dotyczącą odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji. Wynika z niego, że w sprawach o zakazie konkurencji mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 1011-1014 kodeksu pracy. 

Poprzez ten zapis, do osób świadczących usługi zarządzania w oparciu o ustawę o'zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, ma zastosowanie wyłączenie o którym mowa w paragrafie 2 rozporządzenia - czyli odszkodowanie wypłacane za okres w którym obowiązuje zakaz konkurencji zostało wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.