Kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia są oceniane przez sąd

Opracowując kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia, należy przypisać im wartość punktową. Po zliczeniu punktów osoba, która ma najniższą liczbę, zostaje wytypowana do zwolnienia. Może się zdarzyć, że po zliczeniu punktów będą nauczyciele, którzy mają taką samą liczbę. W takiej sytuacji dyrektor może wartościować poszczególne kryteria.

Nie jest możliwe stosowanie do jednego nauczyciela wszystkich kryteriów, a do innego tylko niektórych z nich. Muszą być one uwzględnione jednakowo do wszystkich nauczycieli z danej grupy podlegającej redukcji. Przepisy nie wskazują, jakimi kryteriami może się kierować dyrektor, jednak orzecznictwo wskazuje przede wszystkim na wymóg stosowania kryteriów obiektywnych, rzeczywistych, niedyskryminujących, jasnych i czytelnych dla nauczycieli.

Kryteria te powinny dotyczyć dorobku zawodowego, mogą także odnosić się do sytuacji osobistej:

1) Kwalifikacje to nie tylko uzyskane dyplomy, lecz także doświadczenie – w ocenie zasadności wyboru nauczyciela do zwolnienia należy brać pod uwagę w pierwszej kolejności okres zatrudnienia na stanowisku nauczyciela przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu, nie zaś ogólny czas wykonywania zawodu (wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2002 r.).

2) Ocena kwalifikacji nauczyciela ważna na dzień dokonywania zmian kadrowych w szkole – w ocenie prawidłowego zastosowania kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia decydujący jest moment dokonania tych czynności i dlatego nauczyciel nielegitymujący się dyplomem ukończenia wyższej uczelni w chwili przeniesienia w stan nieczynny nie spełnia kryterium posiadania „pełnych kwalifikacji zawodowych” (wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 1999 r.).

3) Ocena pracy i osiągnięcia w nauczaniu mogą być podstawą zwolnienia nauczyciela – nie narusza zasady równego traktowania pracownika ani zasady niedyskryminacji przeniesienie w stan nieczynny nauczyciela legitymującego się kwalifikacjami zawodowymi równymi z innymi nauczycielami, lecz którego praca jest niżej oceniana przez przełożonych oraz uczniów i ich rodziców, a jego sytuacja osobista nie jest gorsza niż pozostałych pracowników (wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r.).

4) Chorowity nauczyciel może stracić pracę przed innymi – długotrwałe, dezorganizujące pracę w szkole nieobecności nauczyciela w pracy z powodu choroby mogą uzasadniać jego wybór do zwolnienia (wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 2000 r.).

5) Prawo do emerytury nie może być  jednym powodem utraty pracy – w sytuacji, gdy nauczyciele o zbliżonych kwalifikacjach pozostaliby bez pracy i źródła utrzymania, wybór do zwolnienia nauczyciela, który posiada uprawnienia emerytalne, nie może być traktowany jako dyskryminujący ze względu na wiek, gdyż odnosi się do kryterium posiadania innego źródła utrzymania (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2003 r.).

Orzecznictwo:

• wyrok Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2002 r. (I PKN 771/00),
• wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 1999 r. (I PKN 156/99),
• wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r.  (I PKN 42/98),
• wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 2000 r. (I PKN 29/00),
• wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2003 r. (I PK 305/02).