Tolerowanie określonych zachowań może stanowić usługę objętą VAT

Sprawa, którą zajmował się NSA dotyczyła firmy, która zawarła z przedsiębiorstwem z UE umowę, na mocy której zagwarantowała podatnikowi, że osoby trzecie związane z nią gospodarczo będą zlecać mu wykonywanie dla nich usług doradztwa o określonej wartości (tzw. kwota gwarantowana) w ustalonym okresie rozliczeniowym. Spółka zobowiązała się do wypłacenia podatnikowi odszkodowania w przypadku, gdyby podmioty te (osoby trzecie) nie złożyły mu zleceń na wysokość odpowiadającą kwocie gwarantowanej. Z umowy wynikało, że jest to odszkodowanie w wysokości różnicy pomiędzy kwotą faktycznych zleceń, a kwotą gwarantowaną.

W takich sytuacjach podatnicy nie mają pewności czy otrzymane kwoty zwane w umowie odszkodowaniem są wynagrodzeniem za wykonywanie usług i podlegają VAT, czy może jest to odszkodowanie niepodlegające opodatkowaniu.

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że zobowiązanie do powstrzymania się od wykonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji także jest usługą. Usługą będzie przy tym tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Jeżeli zaniechanie, tolerowanie, znoszenie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie VAT uznane za usługę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 24 października 2012 r. (I SA/Lu 72/12) uchylił interpretację fiskusa i wskazał, że odszkodowanie w potocznym rozumieniu tego słowa to wynagrodzenie, zapłata za wyrządzone szkody, za poniesione straty, doznane krzywdy. Zdaniem WSA odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Jego istotą i celem jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrok sądu pierwszej instancji i przypomniał, że usługą w VAT jest każde świadczenie dla osoby fizycznej i prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Dotyczy to także zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Pomimo tego, że kwota otrzymywana przez podatnika nazwana jest odszkodowaniem, to w rzeczywistości jest to wynagrodzenie za usługę. Polega ona na powstrzymywaniu się od dokonania określonej czynności lub znoszeniu określonych zachowań. Te czynności polegają na tym, że podatnik nie domaga się pozyskania kontrahentów, tylko zadowala się otrzymaniem w zamian za to wynagrodzenia (zwanego umownie odszkodowaniem).