Korzystna podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorcy

Wnioskodawca, który zwrócił się do ZUS o jej wydanie, podczas odbywania aplikacji radcowskiej był zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę. W okresie zatrudnienia był związany pisemnym zakresem obowiązków, zawierającym m.in. charakterystykę zajmowanego stanowiska. Realizował wówczas zadania związane z organizacją i zarządzaniem oraz współpracą z radcami prawnymi prowadzącymi obsługę prawną pracodawcy. Spółka korzystała bowiem w tym czasie ze stałej i doraźnej obsługi świadczonej przez zewnętrzne kancelarie prawne. Spółka rozwiązała z wnioskodawcą stosunek pracy za wypowiedzeniem. Przez pewien czas był on zarejestrowany w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, a następnie, po zdaniu egzaminu radcowskiego i uzyskaniu wpisu na listę radców prawnych, rozpoczął prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Wówczas zawarł ze spółką, w której był wcześniej zatrudniony, umowę o świadczenie stałej obsługi prawnej. W umowie ustalono, że zakres obsługi nie będzie wykraczał poza uprawnienia radcy prawnego. Wnioskodawca zwrócił się do ZUS z pytaniem, czy w takiej sytuacji może korzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek. Jego zdaniem przysługiwało mu takie uprawnienie. ZUS zgodził się z tym stanowiskiem.

Uprawnienia dla zakładających własną firmę

ZUS zwrócił uwagę, że zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia jej wykonywania, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, przy czym z takiej możliwości opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru nie mogą korzystać osoby, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Zakres czynności wykonywanych na rzecz byłego pracodawcy po rozpoczęciu działalności gospodarczej nie może więc pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy.

Odpowiedzi na pytanie, czy czynności wykonywane w ramach stosunku pracy przez aplikantów radcowskich są tożsame z czynnościami wykonywanymi na rzecz tego samego podmiotu przez osoby posiadające uprawnienia radców prawnych, udzielił Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 2013 r. (II UK 184/12), a następnie w uchwale z 10 kwietnia 2013 r. (II UZP 2/13, Biul. SN 2013/4/24). Wyrażono w nich pogląd, że wykonywanie przez radcę prawnego w ramach nowo otwartej działalności gospodarczej obsługi prawnej byłego pracodawcy, u którego poprzednio pracował jako aplikant bez wpisu na listę radców prawnych, nie pozbawia takiego radcy prawnego uprawnienia do korzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.