Warunki umożliwiające zmianę decyzji o pozwoleniu na budowę

Aby można było rozważać zmianę decyzji dotyczącej pozwolenia na budowę, decyzja musi istnieć w obrocie prawnym. Nie można zmienić czegoś, czego formalnie nie ma, więc jeśli wystąpią np. przesłanki do stwierdzenia wygaśnięcia decyzji - jej zmiana nie będzie możliwa. Taka teza pojawia się również w wyrokach sądów administracyjnych - m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 27 września 2007 r. - sygn. II SA/Bk 524/07. Zgodnie z przywołanym orzeczeniem, niezbędnym elementem rozpatrzenia wniosku strony o zmianę decyzji ostatecznej jest istnienie tej decyzji w obrocie prawnym.

Analogicznie trzeba traktować także przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę - jeśli ma być możliwe, sama decyzja nadal musi istnieć, a zatem odpowiedni organ musi ustalić, czy decyzja nie wygasła. 

Przesłanki wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na budowę zostały wskazane w art. art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego. Zgodnie z przywołanym przepisem, decyzja wygasa jeżeli:
1) budowa nie została rozpoczęta przed upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna lub
2) budowa została przerwana na czas dłuższy niż 3 lata. 

Przy czym, w sytuacji gdy mowa jest o decyzji już zmienionej, trzyletni okres liczy się od dnia, w którym stała się ona prawomocna, a nie dnia, w którym stała się prawomocna pierwsza decyzja. 

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego interpretuje ten przepis w taki sposób, że decyzja wygasa z mocy prawa, jeżeli został spełniony jeden z warunków. Wydanie decyzji stwierdzającej wygaśnięcie decyzji o pozwoleniu na budowę ma jedynie charakter deklaratoryjny (art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego w związku z art. 162 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. 

Ważne: Niezależnie więc od wydania decyzji stwierdzającej wygaśnięcie decyzji o pozwoleniu na budowę, inwestor prowadzący prace budowlane po upływie trzyletniego terminu określonego w art. 37 - działa w warunkach samowoli budowlanej. 

Jeżeli organ ustalił, że nastąpiła jedna z przesłanek określonych w art. 37 Prawa budowlanego powinien poinformować inwestora o tym fakcie, chroniąc go przed działaniem wypełniającym znamiona samowoli budowlanej. Ten obowiązek wynika z art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego, obligującego organy administracyjnego do wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, mogących mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. 

Organ administracyjny nie może domniemywać wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na budowę. Wydanie decyzji o wygaśnięciu decyzji o pozwoleniu na budowę musi być poprzedzone postępowaniem dowodowym, które pozwoli wskazać konkretną datę wygaśnięcia decyzji. Roboty budowlane prowadzone po tej dacie powinny być traktowane jako prowadzone bez podstawy prawnej.