Kontrakt z NFZ sfinansuje leczenie obywateli z Ukrainy

Swoistego rodzaju skrypt zawierający podstawowe informacje dotyczące usług świadczonych obywatelom Ukrainy, został opublikowany 14 marca 2022 r. na oficjalnym portalu NFZ. 

Od 24 lutego 2022 r. obywatele z Ukrainy, którzy przybyli do Polski w ucieczce przed wojną, mają prawo do darmowej służby zdrowia i refundacji leków na takim samym poziomie, jak ubezpieczeni Polacy. 

Możliwość skorzystania z darmowej opieki zdrowotnej dotyczy osób, które wjechały do Polski od 24 lutego 2022 r.  i są to:

1. obywatele Ukrainy oraz ich małżonkowie, nawet jeśli nie posiadają ukraińskiego obywatelstwa - tylko w przypadku bezpośredniego przekroczenia granicy polsko-ukraińskiej,
2. obywatele Ukrainy z Kartą Polaka oraz członkowie najbliższej rodziny - w tym przypadku miejsce przekroczenia granicy nie jest istotne. 

Najbliższymi członkami rodziny są: małżonek, rodzice i dziadkowie (wstępni), dzieci i wnuki (zstępni), rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu (zięć, synowa, teść, teściowa, szwagier, bratowa, pasierb), osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. 

Ważne: Jeżeli uprawniony do bezpłatnego leczenia obywatel Ukrainy wyjedzie z Polski na okres dłuższy niż 1 miesiąc, to utraci prawo do opieki zdrowotnej na zasadach przewidzianych w specustawie.

Z komunikatu dowiadujemy się także, że prawo do świadczeń przysługuje dziecku, które urodziło się już w Polsce, jeśli jego matka jest obywatelką Ukrainy, o której mowa wcześniej. 

Prawo do udzielanie świadczeń można ustalić weryfikując dokumenty pacjenta, takie jak np. paszport ze stemplem Straży Granicznej, dowód osobisty, prawo jazdy, akt urodzenia itp. 

Zgodnie ze specustawą, można się posłużyć dodatkowo:

1. nadanym numerem PESEL,
2. e-dokumentem - aktywować można go jedynie po nadaniu numeru PESEL i założeniu profilu zaufanego,
3. wydrukiem potwierdzenia utworzenia profilu zaufanego - znajdują się na nim, imię i nazwisko oraz właśnie numer PESEL. 

Obywatele Ukrainy objęci szczególną ochroną w specustawie mają prawo do niemalże wszystkich świadczeń opieki zdrowotnej, tak jak osoby ubezpieczone w naszym kraju. Świadczenia udzielane są bezpłatnie, a ich koszt obciąża budżet państwa, na podstawie umów z NFZ. 

Dostęp do leczenia obejmuje także możliwość wykonania szczepień przeciwko COVID-19 oraz testów w kierunku koronawirusa, oraz związane z nim leczenie. Dzieciom przysługuje natomiast dostęp do szczepień ochronnych zgodnie z kalendarzem tych szczepień. Obywatele Ukrainy mogą również korzystać z produktów leczniczych w ramach programów zdrowotnych. 

Ważne: Obywatel Ukrainy nie jest uprawniony do leczenia uzdrowiskowego ani do rehabilitacji uzdrowiskowej. Nie ma także prawa do korzystania z leczenia za granicą, ani do zwrotu kosztów takiego leczenia. 

Generalnie obywatele Ukrainy mają takie samo prawo do refundacji leków jak osoby ubezpieczone w Polsce. Warto jednak pochylić się nad zagadnieniami technicznymi. Recepty takie powinny być opatrzone kodem IN, czyli kodem przeznaczonym dla inwalidów wojennych i osób represjonowanych. A jeśli osoba uprawniona nie ma nadanego numeru PESEL, wydruk recepty musi zawierać kod kreskowy, który pozwoli odczytać receptę z elektronicznej platformy. 

Ważne: Nie ma obowiązku dołączania do recepty kopii ani skanu dokumentu potwierdzającego uprawnienie. 

Po pomoc lekarską może się zgłosić osoba, która przyjechała do Polski przekraczając bezpośrednio granicę polsko-ukraińską, jest na terenie naszego kraju, bo uciekała przed wojna. Tyle, że nie ma ukraińskiego obywatelstwa i nie jest członkiem rodziny obywatela, który Ukrainy. Co wtedy?

Polskie przepisy nie mogą być zastosowane. Osoby takie mają jednak prawo do tzw. ochrony tymczasowej, zgodnie z decyzją wykonawczą Rady UE z 4 marca 2022 r., nr 2022/382, stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkująca wprowadzeniem tymczasowej ochrony.

Europejska ochrona tymczasowa odnosi się nie tylko do obywateli Ukrainy i członków ich rodzin, zamieszkałych przed 24 lutego na terenie tego państwa, lecz także bezpaństwowców i obywateli państw trzecich oraz członków ich rodzin, którzy są w stanie udowodnić, że legalnie przebywali w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r. i którzy ze względu na sytuację nie są w stanie bezpiecznie wrócić do swojego kraju pochodzenia.

Dyrektywa 2001/55 nakłada obowiązek zapewnienia zakwaterowania, dostępu do rynku pracy, edukacji, dokształcania, kształcenia zawodowego itp., na zasadach dostępnych dla obywateli państwa, do którego przyjechali uchodźcy. Elementem ochrony tymczasowej jest także możliwość skorzystania z pomocy społecznej oraz z pomocy medycznej. 

Osoby korzystające z ochrony tymczasowej mają więc prawo do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej. Finansowana jest z budżetu państwa, ale pokrywa je Szef Urzędu ds. Cudzoziemców. Świadczenia mogą być w tym przypadku udzielane jedynie w placówkach, które mają podpisaną umowę z Szefem Urzędu ds. Cudzoziemców. Jednak dostępne w ramach ochrony tymczasowej świadczenia związane z COVID-19, finansuje NFZ na normalnych warunkach.