Rzecznik Praw Obywatelskich opublikował wyniki badań dotyczących sytuacji uczniów z niepełnosprawnością. Okazuje się, że nie każdy dyrektor szkoły jest przygotowany na realizowanie włączającego systemu kształcenia, problemem dla nauczycieli jest natomiast zapewnianie integracji uczniów w procesie dydaktycznym.
Podstawowym wnioskiem Rzecznika Praw Obywatelskich jest stwierdzenie, że w Polsce nie realizuje się postanowień Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Osobom z niepełnosprawnościami nie zapewnia się pełnego, nieograniczonego dostępu do edukacji na wszystkich poziomach oraz udziału w kształceniu ustawicznym. Rzadko także organizowane są szkolenia dla nauczycieli wskazujące, w jaki sposób pracować z uczniem z niepełnosprawnością.
Dyrektor szkoły nie powinien być bierny
Dyrektor szkoły publicznej nie może odmówić przyjęcia do szkoły ucznia zamieszkałego w jej obwodzie. W ten sposób realizuje bowiem zadania gminy, która ma obowiązek zapewnić każdemu dziecku podlegającego obowiązkowi szkolnemu dostęp do publicznej edukacji.
Analiza przeprowadzona przez biuro rzecznika wykazała jednak, że wielu rodziców spotyka się z naciskami, by nie zapisywać dziecka do najbliższej szkoły w obwodzie, lecz wybierali placówkę rzekomo lepiej przygotowaną do pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością. Takie działania noszą znamiona dyskryminacji i utrudniają integrację społeczną. Zamiast „odsyłać” ucznia, dyrektor szkoły powinien troszczyć się o szkolenia dla nauczycieli, dzięki którym dowiedzą się, jak wspierać dziecko z niepełnosprawnością oraz jakie metody i formy pracy wybierać, aby ułatwiać integrację w klasie i szkole.
Szkolenia dla nauczycieli mogą organizować szkoły specjalne
Rozwiązaniem problemu zamknięcia szkół ogólnodostępnych dla dzieci z niepełnosprawnością nie jest rekrutowanie ich do szkół specjalnych. Nie każda dysfunkcja oznacza bowiem problemy z uczeniem się. Zdaniem biura rzecznika należy jednak wykorzystywać potencjał tych szkół. Dyrektor szkoły specjalnej powinien skierować ofertę dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych – zatrudniani przez niego specjaliści mogą i powinni prowadzić szkolenia dla nauczycieli z obwodowych szkół publicznych i wskazywać im, jak pomóc uczniom z niepełnosprawnością. Dla nauczycieli szkół specjalnych to możliwość przekazywania wiedzy i doświadczeń na temat alternatywnych metod nauczania.
Edukacja włączająca wyzwaniem dla resortu edukacji
Zadaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej jest stworzenie takich warunków dla instytucji oświatowych, by upowszechniane było kształcenie uczniów z niepełnosprawnością w szkołach ogólnodostępnych. Konieczne jest stworzenie przejrzystego systemu informacji dla rodziców, którzy poznają wszystkie możliwości z kształceniem dziecka oraz programowego szkolenia dla nauczycieli. Niezbędna jest także modernizacja systemu finansowania edukacji uczniów z niepełnosprawnością – szkoły ogólnodostępne muszą otrzymywać odpowiednie środki, by zapewnić dzieciom najlepsze warunki do nauki i rozwoju. Dzięki dodatkowym funduszom dyrektor szkoły będzie miał możliwość zapewnienia dziecku pomocy specjalistów, co pozwoli wyeliminować niechlubną praktykę wywierania nacisków na rodziców, aby wybrali inną szkołę.
Źródło: Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich: Najważniejsze Wyzwania po ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Warszawa 2012.
