Konsekwencją wygaszania kształcenia w gimnazjum jest ryzyko powstania nadwyżek kadrowych na stanowiskach pedagogicznych. W związku z tym dyrektor wyposażony został w narzędzie pozwalające rozwiązać takie problemy, a mianowicie umożliwiono mu przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny bez wniosku nauczyciela, a w razie, gdy nauczyciel gimnazjum nie wyrazi na to zgody – wręczenie nauczycielowi oświadczenia o wypowiedzeniu stosunku pracy. Istnieją jednak pewne rozwiązania, które mogą pozwolić na rozwiązanie problemu nadwyżek kadrowych bez konieczności pozbawiania nauczyciela zatrudnienia. Niektóre z nich wymagają podjęcia decyzji przez samego dyrektora gimnazjum, zaś inne dyrektor może zasugerować organowi prowadzącego bądź dyrektorowi innej szkoły. Co istotne, każde z tych rozwiązań ma charakter opcjonalny i fakultatywny. W tym artykule skoncentrujmy się na możliwości ograniczenia zatrudnienia nauczyciela. W kolejnym numerze omówimy zaś inne rozwiązania, takie jak przeniesienie służbowe, czy uzupełnienie etatu.
Jeśli nie stan nieczynny i wypowiedzenie, to może ograniczenie zatrudnienia?
Nie każdy nauczyciel gimnazjum musi zostać przeniesiony w stan nieczynny bądź otrzymać wypowiedzenie stosunku pracy. Aby utrzymać zatrudnienie nauczyciela do końca procesu wygaszania gimnazjum bądź umożliwić mu kontynuację zatrudnienia w szkole, w którą gimnazjum zostanie przekształcone lub włączone, dyrektor może zaproponować mu ograniczenie zatrudnienia.
Dyrektor może od razu przenieść nauczyciela w stan nieczynny…
…ale może też zaproponować mu ograniczenie zatrudnienia
Każdemu dyrektorowi instytucja ograniczenia zatrudnienia jest zapewne znana, dlatego już na początku warto podkreślić, że nowa ustawa Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe przewiduje w tym zakresie dość istotną nowość. Otóż w dotychczasowym stanie prawnym ograniczenie zatrudnienia było dopuszczalne tylko w stosunku do nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, zaś proponowana redukcja wymiaru zajęć mogła nastąpić do połowy obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć. Już przed rokiem szkolnym 2017/2018 dyrektor gimnazjum będzie mógł ograniczyć zatrudnienie również nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze zajęć i to do wymiaru niższego niż połowa pensum, jeżeli uzasadniają to względy organizacyjne gimnazjum. W praktyce oznacza to, że ograniczyć zatrudnienie będzie można również nauczycielom kontraktowym, bowiem tylko tacy nauczyciele w przypadku zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć są zatrudniani na podstawie umowy o pracę. Nowa regulacja obowiązuje już od 26 stycznia 2017 r.
Nauczyciel kontraktowy jest zatrudniony w gimnazjum w pełnym wymiarze zajęć na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W dniu 6 maja 2017 r. dyrektor gimnazjum wręczył mu wypowiedzenie warunków pracy i płacy. W oświadczeniu o wypowiedzeniu dyrektor powołał się na art. 42 Kodeksu pracy. Zamieścił również pouczenie, że w przypadku odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków umowa o pracę nauczyciela rozwiąże się z mocy prawa z dniem 31 sierpnia 2017 r. Nauczyciel odwołał się od wypowiedzenia do sądu pracy? Kto ma rację w sporze?
Racja stoi po stronie nauczyciela. Przed rokiem szkolnym w gimnazjum będą obowiązywać przepisy przejściowe, na mocy których ograniczenie zatrudnienia będzie stosowane także wobec nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć. Z treści oświadczenia złożonego nauczycielowi wynika bez wątpienia, iż dyrektor dokonał wypowiedzenia warunków pracy i płacy, czyli tzw. wypowiedzenie zmieniającego (wskazuje na to pouczenie o automatycznym rozwiązaniu stosunku pracy). Tymczasem w opisywanym przypadku redukcja wymiaru zajęć mogła nastąpić tylko w drodze ograniczenia zatrudnienia, ewentualnie porozumienia zmieniającego. Sprawę przed sądem pracy wygra zapewne nauczyciel.
Warto zauważyć, że przepisy przejściowe w zakresie ograniczenia zatrudnienia nie będą mogły być stosowane w zespołach szkół, w skład których wchodzi gimnazjum – do momentu przekształcenia takiego zespołu w samodzielną szkołę, która dotychczas wraz z gimnazjum tworzyła zespół. W zespole należy więc stosować ograniczenie zatrudnienia na ogólnych zasadach.
Dyrektor zespołu szkół składającego się z gimnazjum i szkoły podstawowej w dniu 5 maja 2017 r. wręczył propozycję ograniczenia zatrudnienia:
- nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć – do wymiaru 15/18,
- nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania – do wymiaru 7/18
Czy propozycje są legalne?
Nie. Podstawą prawną ograniczenia zatrudnienia w zespole szkół będzie art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela. Oznacza to, że ograniczyć zatrudnienie można wyłącznie nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania – do wymiaru nie niższego niż połowa pensum. W pierwszym przypadku dyrektor winien wręczyć nauczycielowi wypowiedzenie warunków pracy i płacy, a w drugim zmodyfikować propozycję i zaproponować ograniczenie zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż połowa pensum. Oczywiście w każdym przypadku z nauczycielem można też podpisać porozumienie zmieniające, ale wymaga to jego zgody.
Kiedy warto skorzystać z ograniczenia zatrudnienia
Wręczenie nauczycielowi propozycji ograniczenia zatrudnienia będzie szczególnie przydatne w sytuacji, gdy istnieje możliwość dalszego zatrudnienia nauczyciela gimnazjum, ale już nie w pełnym wymiarze zajęć. Przenosząc takiego nauczyciela od razu w stan nieczynny albo wypowiadając mu stosunek pracy dyrektor musiałby przydzielić pozostałe po nauczycielu godziny innemu nauczycielowi. Natomiast ograniczając zatrudnienie dyrektor pozwoliłby nauczycielowi np. dokończyć proces edukacji z klasą, którą nauczyciel prowadził od początku albo też nabyć prawo do świadczenia kompensacyjnego bądź nagrody jubileuszowej.
Nauczyciel gimnazjum jest zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć. W ramach zatrudnienia realizuje 9 godzin w oddziale klas III i 9 godzin w oddziale klas II, będąc przy tym wychowawcą jednej z klas II). Aby nauczyciel mógł dokończyć nauczanie klas II i wychowawstwo w jednej z tych klas, dyrektor może (choć nie musi) wręczyć mu propozycję ograniczenia zatrudnienia do wymiaru 9/18.
Niemniej jednak warto mieć na względzie, że złożenie nauczycielowi propozycji ograniczenia zatrudnienia jest rozwiązaniem fakultatywnym, co oznacza, że dyrektor gimnazjum, jeżeli nie ma możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć, może od razu poinformować go o przeniesieniu w stan nieczynny.
Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm.) – art. 22 ust. 2.
Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) – art. 225, art. 228.
Zobacz także:
Tagi: oświata, stosunek pracy
