Zakres podmiotowy i podstawy prawne
Kontrolę podatkową regulują przepisy ordynacji podatkowej. Kontrola skarbowa podlega przepisom ustawy o kontroli skarbowej. Pierwszą z tych kontroli przeprowadzają organy podatkowe pierwszej instancji, wśród których można wymienić: naczelnika urzędu celnego, naczelnika urzędu skarbowego, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, marszałka województwa i starostę. Czynności w związku z kontrolą skarbową spoczywają natomiast na inspektorach kontroli skarbowej oraz pracownikach jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej.
Cele kontroli
Kontrola podatkowa ma wykazać, czy określone podmioty wywiązują się z przepisów prawa podatkowego. Celem kontroli skarbowej natomiast jest ochrona żywotnych interesów 
Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących wpływ budżetu państwa, czy funduszy celowych tegoż.
Formy realizacji kontroli
Kontrolę podatkową przeprowadza się po upływie tygodnia, zanim
upłynie 30 dni od doręczenia kontrolowanemu zawiadomienia o zamiarze
wszczęcia kontroli. Zobowiązany jest on wówczas do udostępnienia
kontrolującemu ksiąg podatkowych tak, aby ten miał pełny wgląd do
zestawienia przychodów i rozchodów przedsiębiorstwa. Realizacja kontroli
skarbowej może przybrać natomiast dwie postaci.
Jedną z nich jest
kontrola podstawowa, a drugą wywiad skarbowy. Wywiad skarbowy to
uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystywanie informacji o
wpływach pieniężnych, obrotach, rzeczach i prawach kontrolowanych
podmiotów oraz powtarzanie tych czynności w związku z wiadomościami o
podmiotach, co do których istnieje podejrzenie wystąpienia nadużycia.
