Deklarowana wysokość składki nie może być zakwestionowana

Zarówno Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców jak i Sąd Najwyższy w jednym z ostatnich swoich orzeczeń, podkreśla, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma prawa stosować takiej praktyki. 

Ważne: ZUS nie może bowiem zakwestionować kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przez ubezpieczonego, który prowadzi działalność gospodarczą. Deklaracja ta musi jedynie mieścić się w granicach wskazanych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. 

Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 2 marca 2023 r. w którym wskazał dodatkowo, że jeśli przepisy nie budzą wątpliwości, jego treść jest jednoznaczna, jasna, a dodatkowo potwierdzona orzecznictwem Sądu Najwyższego i zgodna z wolą ustawodawcy, to osoba prowadząca działalność gospodarczą nie może być nagle zaskakiwana wykładnią takiego przepisu przeprowadzoną przez sąd, czy tym bardziej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Wyrok został wydany na skutek skargi nadzwyczajnej wniesionej przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Sprawa dotyczyła kobiety prowadzącej działalność gospodarczą, która zadeklarowała wyższą podstawę wymiaru składek, a następnie wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego. ZUS uznał, że nie było uzasadnienia dla takiej wyższej deklaracji, a więc ubezpieczona wykorzystała przepisy aby osiągnąć wyższe świadczenia, a to jest - jak podkreślił ZUS niezgodne z założeniem systemu ubezpieczeń i sprzeczne z celem działalności. 

Sprawa ostatecznie trafiła na wokandę Sądu Apelacyjnego, który jednak uznał, że działanie kobiety nie zasługuje na ochronę, bo zmierzała do uzyskania zasiłków nieodpowiadających wysokości jej dochodów. Jednak Sąd Najwyższy nie zgodził się z takim traktowaniem przedsiębiorczyni. Pokreślił, że ZUS nie ma prawa kwestionować podstawy wymiaru składek, jeśli jest ono zgodne z przepisami. 

Ważne: Zdaniem SN opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne, a co za tym idzie także ich wysokość, nie może być powiązane z osiąganym przychodem, na co wpływa specyfika działalności prowadzonej na własny rachunek. Istotne jest jedynie posiadanie tytułu ubezpieczenia i zadeklarowanie określonej kwoty - nie ma natomiast znaczenia jakiej wysokości przychody osiąga dana osoba. 

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreśla, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien interpretować niejasności przepisów na korzyść przedsiębiorców. Tymczasem dochodzi do sytuacji, w której na ich niekorzyść interpretowane są przepisy, które nie budzą wątpliwości.