Pakiet mobilności 2022

Skupimy się jedynie na czasie pracy kierowców, choć ustawa o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw z 26 stycznia 2022 r. dotyczy także wielu innych aspektów. Choć zmiany zaczęły obowiązywać 2 lutego, dopiero praktyka pokaże, jak wiele jeszcze wymaga doprecyzowania. Po miesiącu stosowania pojawiło się już szereg wątpliwości.

Omawiane przepisy dotyczą kierowców wykonujących transport międzynarodowy. Zgodnie z tą regulacją kierowcy mają być wynagradzani zgodnie z zasadami obowiązującymi na terenie państwa przyjmującego. Kierowca taki jest więc traktowany jako pracownik delegowany do pracy za granicą. 

Wszystko za sprawą art. 21b dodanego do obowiązującej ustawy o czasie pracy kierowców z 16 kwietnia 2004 r.  Wprowadza on bowiem rewolucję w dotychczasowych rozliczeniach, uznając, że kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej. Przypomnijmy - o podróżach służbowych pracowników mówi Kodeks pracy w art. 77⁵ § 1.

Ważne! Od lutego 2022 r. kierowca wykonujący transport międzynarodowy nie jest w podróży służbowej.

Rozliczanie kierowcy jako pracownika w podróży służbowej zakwestionował Trybunał Konstytucyjny w wyrok z 24 listopada 2016 r. (sygn. K11/15). Uznał wówczas, że praca kierowcy, który jest pracownikiem w nieustannej podróży, nie powinna być regulowana ogólnymi przepisami kodeksu pracy. Specyfika takiej pracy wymaga odrębnej regulacji, która uwzględni ten wyjątkowy charakter pracy. Założenie zasługuje na uznanie. Co z nową regulacją? 

Samo rozliczenie wydaje się proste. W sprawach podatkowych ustala się podstawę wymiaru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów odnoszących się do osób zatrudnionych w kraju i przebywających czasowo za granicą (art. 21 ust. 1 pkt. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) - 30% diety jest wolna od podatku dochodowego.

Składki na ubezpieczenie społeczne są natomiast wyliczane na podstawie przepisów dotyczących pracowników zatrudnionych za granicą u polskiego pracodawcy, czyli  art. 21 ustawy o systemie zabezpieczeń społecznych. Okazało się jednak, że zastosowanie tego przepisu w praktyce nie jest jednoznaczne. Interpretację opublikował ZUS na swojej stronie internetowej już 8 lutego 2022 r. 

Aby ustalić składki na ubezpieczenie społeczne trzeba zacząć od ustalenia przychodu za pracę wykonaną na terenie Polski i za granicą. 

Bierze się pod uwagę wszystkie wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek które zostały wypłacane w ciągu danego miesiąca, nawet jeśli jest to wypłata za inny okres. Należy więc uwzględnić chociażby wynagrodzenie za urlop.

Sprawa jest mniej skomplikowana jeśli przychód obliczony w taki sposób jest mniejszy niż 5 922 zł - czyli mniejszy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2022 r. Wystarczy wtedy ustalić podstawę wymiaru na zasadach ogólnych.

Jeśli natomiast przychód jest wyższy niż 5 922 zł, to należy go pomniejszyć o wartość diet za każdy dzień pobytu przysługujących w podróżach służbowych za granicami kraju. Wysokość diet określają przepisy  w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.

Kwotę, którą otrzymamy z tego równania należy porównać z wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. To daje nam podstawę wymiaru składek. 

Chyba, że kwota przychodu pomniejszona o diety będzie mniejsza niż 5 922 zł, to podstawę wymiaru składek będzie stanowiła kwota 5 922 zł - czyli prognozowane miesięczne wynagrodzenie.

W różnych państwach, różne są stawki diet. Jak więc poradzić sobie z sytuacją, kiedy kierowca w ciągu 24 godzin przejeżdża na przykład przez 3 państwa? 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiada, że w takiej sytuacji należy zastosować wysokość diety w państwie, który jest celem podróży. 

Sprawa komplikuje się jednak, gdy mamy więcej niż jeden cel podróży. Wówczas trzeba obliczyć diety biorąc pod uwagę czas trwania podróży. Niepełną dobę rozliczamy przyjmując

1/3 diety za podróż do 8 godzin, 1/2 diety za podróż od 8 do 12 godzin. Powyżej 12 godzin podróży przyjmujemy całą dietę.