Opiekun osoby niepełnosprawnej bez środków do życia

Istnieją poważne ograniczenia dla osób, które faktycznie opiekują się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Niejednokrotnie nie mają prawa do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, jeśli mają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jednak nie może podejmować tej pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną. Podstawą tego ograniczenia był przepis art. art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, który jeszcze w czerwcu 2019 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją. 

W wyroku Trybunał zaznaczył, że sytuacja opiekunów z częściową niezdolnością do pracy jest analogiczna jak opiekunów zdrowych - także nie mogą podjąć pracy lub muszą z niej zrezygnować, aby sprawować opiekę nad osobą niepełnosprawną. Zdaniem TK takie przepisy to nieuzasadnione różnicowanie, prowadzące do pozbawienia niepełnosprawnego członka rodziny pomocy socjalnej. 

Przepis stracił więc moc na początku 2020 r. Tyle że nie podjęto żadnych działań, które miałby zrealizować wyrok Trybunału. 

Część osób może skorzystać z przepisów, które wprowadziła ustawa o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki. Zgodnie z jej przepisami, osoba uprawniona do wcześniejszej emerytury ze względu na opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym, która otrzymuje świadczenie niższe niż wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, może uzyskać dodatkowe wsparcie stanowiące różnicę między kwotą świadczenia pielęgnacyjnego i świadczenia emerytalno-rentowego. 

Jednak - jak sam tytuł ustawy podpowiada - z tej regulacji może skorzystać wąskie grono opiekunów. 

W swoim piśmie do minister rodziny i polityki społecznej Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że to osoba niepełnosprawna jest pośrednim beneficjentem świadczenia pielęgnacyjnego. Pozbawienie jej tego prawa narusza m.in. Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.