Prawo do świadczeń rodzinnych w ramach UE

Niejako przed nawiasem wszelkich rozważań dotyczących prawa do jakichkolwiek świadczeń należy zauważyć, że obywatel Unii Europejskiej, znajdujący się na terenie innego państwa członkowskiego, korzysta z zasady równego traktowania z obywatelem krajowym. Oczywiście dotyczy to sytuacji w której jego pobyt jest legalny. 

Sprawa, którą rozpatrywał TSUE w swoim wyroku dotyczy obywatelki Unii Europejskiej, która osiedliła się w Niemczech. Jej wniosek o wypłatę świadczenia rodzinnego na jej trójkę dzieci został oddalony w zakresie pierwszych trzech miesięcy pobytu. Decyzja ta została uzasadniona faktem, że w tym okresie kobieta nie otrzymywała dochodów krajowych, a co za tym idzie nie spełnia ustawowych przesłanek do wypłaty świadczenia. 

Przepisy niemieckiej ustawy dotyczącej świadczeń rodzinnych zostały w taki sposób skonstruowane, aby uniemożliwić napływ obcokrajowców jedynie dla zysków związanych z wypłatą świadczeń, co z kolei mocno obciążałoby niemiecki system ubezpieczeń społecznych. Zapis ten dotyczy jedynie obywateli państw członkowskich innych niż Niemcy. Niemieccy obywatele, nawet powracający do kraju po długoletnim pobycie poza jego granicami, nie zostali objęci takimi rozwiązaniami. 

Wątpliwości co do zgodności tego rodzaju zapisów z prawem Unii Europejskiej zrodziły się już przed sądem niemieckim. Zwrócił się do TSUE z pytaniem czy usprawiedliwione jest takie odmienne traktowanie  na kanwie prawa europejskiego. TSUE nie znalazł uzasadnienia. 

W wyroku, który zapadł 1 sierpnia 2022 r. podkreślił, że każdy obywatel UE przebywający na terytorium określonego państwa członkowskiego, nawet jeśli jest bierny zawodowo, przysługuje prawo pobytu przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy. Jedynym wymogiem jest posiadanie przez niego ważnego dowodu osobistego lub paszportu. Może przebywać na terenie państwa w tym okresie dopóki ani on ani członkowie jego rodziny nie są nieracjonalnym obciążeniem dla systemu pomocy społecznej. We wskazanych przypadkach jego pobyt jest legalny. 

Ważne: W okresie pierwszych trzech miesięcy pobytu obywatele UE są traktowani na równi z obywatelami krajowymi, chyba że odstępstwo jest wyraźnie przewidziane przez ustawodawcę Europejskiego. 

W tym okresie państwo członkowskie może odmówić wypłaty świadczeń z pomocy społecznej.  Jednak nie mieszczą się w tym zakresie świadczenia rodzinne. Rolą tych ostatnich jest wyrównanie kosztów utrzymania rodziny

Ważne: Ponieważ nie przewidziano żadnego odstępstwa od zasady równego traktowania obywateli krajowych z obywatelami innego państwa członkowskiego w odniesieniu do takich świadczeń rodzinnych, prawo Unii sprzeciwia się odmiennemu traktowaniu wprowadzonemu przez ustawodawcę niemieckiego.