Kredyty ze zmiennym oprocentowaniem - wsparcie dla kredytobiorców

Projekt wpłynął do sejmu w pierwszej części kwietnia. Jest odpowiedzią na kolejną już podwyżkę stóp procentowych. Szacuje się, że w Polsce jest ponad 2 mln kredytów hipotecznych i większość dotyczy zmiennego oprocentowania. Wysokość rat jest w takim przypadku uzależniona od stawki referencyjnej WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate).

Projektodawcy obarczają winą banki - zarzucają im brak należytego poinformowania kredytobiorców, że zmienne oprocentowanie może powodować wahanie wysokości raty. Zarzucają im także, że nawet jeśli oferowały kredyty ze stałym oprocentowaniem, to były one niekorzystne, przez co konsumenci mieli wręcz narzucony wybór kredytu ze zmiennym oprocentowaniem. 

Stawka referencyjna WIBOR jest ustalana na podstawie kosztu deklarowanego przez największe banki, deklarujące za ile byłyby w stanie pożyczyć pieniądze między sobą. Wysokość tej stawki jest więc silnie uzależniona od wysokości stóp procentowych. A ponieważ można nadal spodziewać się podwyżek stóp procentowych, także WIBOR będzie rósł, a co za tym idzie - będą rosły raty.  Z prezentowanego w uzasadnieniu ustawy przykładu wynika, że osoba, która zdecydowała się na zakup mieszkania za ok. 300 tys. na 25 lat, finansowanego z kredytu hipotecznego, ma teraz ratę większą o 700-850 zł, czyli jej wzrost jest o ponad 50%. 

Biorąc pod uwagę art. 74 Konstytucji, który zobowiązuje władze publiczne do prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych oraz popierania działań zmierzających do uzyskania własnego mieszkania - ustawodawca zdecydował się reagować na kolejne obciążenia kredytobiorców. 

Proponowane przepisy mają przede wszystkim chronić indywidualnych kredytobiorców. Przy czym zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jest rozumiane dość wąsko, bo z dodatkowej ochrony mogą korzystać jedynie osoby, które kupiły swoje pierwsze mieszkanie do zaspokojenia indywidualnych potrzeb mieszkaniowych.  Jeżeli ktoś zakup nieruchomości potraktował jako inwestycję - będzie musiał sobie radzić sam. 

Istotą nowelizacji jest zmiana sposobu ustalania topy oprocentowania, w przypadku umów dotyczących kredytu hipotecznego:
1) oprocentowanego w całości lub w części zmienną stopą oprocentowania
2) udzielonego w złotym
3) którego termin udzielenia nastąpił przed 31 grudnia 2021 r.
4) zaciągniętego na zakup pierwszej nieruchomości przeznaczonej na własne potrzeby mieszkaniowe. 

Twórcy projektu dołączyli do niego także wzór oświadczenia kredytobiorcy, w którym deklaruje on, że kredyt został zaciągnięty na pierwszą nieruchomość przeznaczoną na własne potrzeby mieszkaniowe. Jest to oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. 

Zmiana ustawy przewiduje dwa rozwiązania. Pierwszym jest zamrożenie WIBOR, drugim dodatkowe poszerzenie kręgu beneficjentów Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. 

Na wniosek, bank musiałby ustalić zmienną stopę procentową na podstawie stawem WIBOR z dnia 1 grudnia 2019 r. Wartość oprocentowania ma być stała przez 12 miesięcy, chyba, że wcześniej skończy się okres obowiązywania ustawy. 

Choć niedawno pojawił się projekt zmieniający dopłaty z funduszu wsparcia - omawiana regulacja wprowadza kolejne ułatwienia. Zgodnie z nimi, na wsparcie może liczyć kredytobiorca, którego wydatki związane z ratą kredytową, rozumianej jako suma raty kapitałowej i odsetek) przekracza 30% miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego. Dotychczas, jest to 50%.